เมื่อ “จุลินทรีย์” เปลี่ยนชีวิต

แม้ภายในศูนย์เรียนรู้ฯ แห่งนี้จะมีโรงเลี้ยงไก่ถึงสองหลังใหญ่ แต่กลับไม่ได้กลิ่นของขี้ไก่ ทั้งนี้เพราะแม่หลวงอ้อได้ใช้จุลินทรีย์กลุ่มบำบัดกลิ่นและบำบัดน้ำเสียฉีดพ่นในโรงไก่แทนการใช้น้ำยาเคมีฆ่าเชื้อ เช่นเดียวกับบ่อปลานิลที่ประสบปัญหากลิ่นเหม็นจากปลาตายในบ่อโดยไม่ทราบสาเหตุ ซึ่งเจ้าหน้าที่ประมงอำเภอสันนิษฐานว่าอาจมาจากอาหารหรือขี้ปลาตกตะกอนสะสมในบ่อ แม่หลวงได้ใช้จุลินทรีย์กลุ่มเดียวกันนี้ผสมน้ำตามสัดส่วนและสาดรอบบ่อทุกๆ 7 วัน ไม่เพียงกลิ่นเหม็นหายไป แต่ยังหยุดอัตราการตายของปลาอีกด้วย

เมื่อได้เรียนรู้และทดลองใช้จริง ผลลัพธ์ที่ได้ตอบโจทย์ความต้องการลดใช้สารเคมีและยังได้ผลผลิตที่มีคุณภาพ แม่หลวงอ้อจึงได้ส่งต่อความรู้เรื่องจุลินทรีย์เหล่านี้ให้สมาชิกในชุมชน ด้วยแนวคิดที่ “แนะนำให้เขาใช้ก่อน เกษตรกรถ้าไม่เห็นผล เขาจะไม่ยอมรับ ต้องให้เขาได้ทดลองเอง”

ผลตอบรับเป็นไปดังที่แม่หลวงคาดหวัง สมาชิกให้ความสนใจและนำจุลินทรีย์กลุ่มควบคุมโรคพืชและแมลงศัตรูพืชไปใช้ในแปลงลำไยและแปลงผักของตนเอง ความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นกับแปลงลำไยของชุมชนหมู่ 4 ส่งต่อไปถึงเกษตรกรจากอำเภอสารภีที่ให้ความสนใจ ทดลองนำไปใช้และได้ผลดีเช่นกัน กลายเป็นผู้ใช้ขาประจำที่แวะเวียนมารับจุลินทรีย์จากศูนย์เรียนรู้ฯ แห่งนี้

แม่หลวงอ้อ ได้รับหัวเชื้อจุลินทรีย์กลุ่มบำบัดกลิ่นและน้ำเสีย กลุ่มเร่งการย่อยสลายวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตร และกลุ่มควบคุมโรคพืชและแมลงศัตรูพืชจากโครงการความร่วมมือระหว่าง สวทช. และมหาวิทยาลัยแม่โจ้ เมื่อได้หัวเชื้อมาแล้ว แม่หลวงจะขยายหัวเชื้อใส่ถังแกลลอน 200 ลิตร ติดป้ายที่ถังระบุประเภทเชื้อจุลินทรีย์กลุ่มต่างๆ เตรียมไว้ให้สมาชิกนำแกลลอนมาตักบรรจุกลับไปใช้ที่แปลงตนเอง

“เคยไปอบรมกับหน่วยงานอื่น ได้เชื้อจุลินทรีย์ที่เป็นผงใส่ซอง เอามาใช้แล้วไม่ค่อยดี แต่จุลินทรีย์ของม.แม่โจ้ เป็นเชื้อสด เห็นผลชัดเจน ช่วยย่อยสลายได้เร็ว และยังใช้งานง่ายกว่า แค่เอาไปผสมน้ำแล้วฉีดพ่นได้เลย” หนึ่งในสมาชิกกลุ่มฯ บอกเล่าถึงประสบการณ์การใช้เชื้อจุลินทรีย์ด้านการเกษตร

ระบบนิเวศที่เสื่อมสภาพ สุขภาพร่างกายที่แย่ลงจากการทำเกษตรที่ใช้สารเคมี ทำให้สมาชิกในชุมชนเปิดใจที่จะเปลี่ยนแปลงวิถีการทำเกษตร แม้เริ่มต้นจะดูยุ่งยาก แต่พวกเขาก็พร้อมเรียนรู้

“พยายามให้ชาวบ้านปรับเปลี่ยน ทำให้เขาเห็นเป็นตัวอย่าง เราอ้างอิงวิชาการทุกคำ ความรู้จากสถาบันที่ได้มา ทำแจก ไม่มีขาย คุณอยากลองก็ทำ ไม่บังคับ ความรู้ก็เหมือนรถเมล์ ถ้าคุณอยากขึ้นก็โบกไป ถ้าไม่อยากขึ้นก็ปล่อยผ่านไป”

ปัจจุบันสมาชิก 30 คนของชุมชนหมู่ 4 ได้รับความรู้และใช้ประโยชน์จากจุลินทรีย์ในด้านเกษตรและสิ่งแวดล้อม ได้ผลผลิตดีขึ้น ลดต้นทุนการทำเกษตร และที่สำคัญได้สุขภาพที่ดีกลับคืนมา

# # #

สวทช. สนับสนุนทุนวิจัยและพัฒนา “การใช้ประโยชน์จากจุลินทรีย์ในด้านสิ่งแวดล้อมและการเกษตร” ให้ ผศ.ดร.ฐปน ชื่นบาล คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยแม่โจ้ และได้ถ่ายทอดเทคโนโลยีสู่ชุมชน

ศูนย์เรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียงบ้านป่าลาน ม.4 ต.หนองตอง อ.หางดง จ.เชียงใหม่

จากหนังสือ “วิทย์พลิกชีวิต เติมด้วยใจ ความรู้ เทคโนโลยี”