“ปลูกให้เป็น ปลูกให้มีกิน” สร้างความมั่นคงทางอาหารที่แนวชายแดน

โรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดนเฉลิมพระเกียรติ 7 รอบ พระชนมพรรษา (บ้านหม่องกั๊วะ จ.ตาก) เป็นหมุดหมายแรกที่อาจารย์จานุลักษณ์ได้เริ่มเข้าไปถ่ายทอดความรู้ด้านเกษตรและเทคโนโลยีตั้งแต่ช่วงปี พ.ศ.2550 ก่อนขยายมายังโรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดนอีก 2 แห่งในพื้นที่ และขยับมายังเกษตรกรในตำบลแม่จันและตำบลใกล้เคียงในปัจจุบัน

การเดินทางด้วยรถยนต์ในระยะทาง 160 กม. ใช้เวลาราว 2 ชั่วโมง แต่เมื่อเป็นเส้นทางขึ้นเขา ต้องบวกชั่วโมงเพิ่มไปอีกเท่าตัว เส้นทางจากตัวเมืองอุ้มผางไปโรงเรียนตชด. บ้านหม่องกั๊วะ จึงใช้เวลาเดินทางเกือบ 4 ชั่วโมง

“แต่ก่อนโรงเรียนมีแปลงเกษตรน้อยและอยู่ใกล้ห้วย หน้าฝนน้ำท่วมแปลงผัก คอกสัตว์ เรามาบุกเบิกพื้นที่ด้านนี้ที่เป็นป่า ทำแปลงเกษตรใหม่ แต่ยังปลูกผักได้น้อย ผลผลิตไม่ดี พื้นฐานความรู้ครูเราไม่ได้จบเกษตรโดยตรง ปลูกตามวิถี ถึงไปอบรมมาก็ไม่ละเอียดและขาดการติดต่อกับวิทยากร แต่กับอาจารย์ เราติดต่อได้ตลอด อย่างดินไม่ดี ต้องทำอย่างไร เอาดินไปตรวจวิเคราะห์ แล้วปรับปรุงวิธีไหนได้บ้าง หรือเรื่องโรคและแมลงศัตรูพืช ก็ได้ทำชีวภัณฑ์ไว้ใช้ เช่น ไตรโคเดอร์ม่า หรือใช้พืชสมุนไพรในพื้นที่ แต่ก่อนใช้เคมีล้วนๆ”   ด.ต.สมดุลย์ โพอัน ครูใหญ่เล่าถึงวันที่ยังเป็นครูน้อยของโรงเรียน ตชด. แห่งนี้ ขณะที่ ด.ต.อรุณ ดวงภักดี ครูผู้รับผิดชอบด้านเกษตร เสริมว่า “ก็เหมือนนักมวยที่มีพี่เลี้ยงกับไม่มีพี่เลี้ยง แต่ก่อนปล่อยขึ้นเวทีก็ตีก็ชกไป แต่เดี๋ยวนี้เรามีพี่เลี้ยงแนะนำ”

ปัจจุบันโรงเรียนตชด. หม่องกั๊วะ มีพื้นที่ทำเกษตรประมาณ 3 ไร่ จัดแบ่งเป็นแปลงปลูกพืชผักชนิดต่างๆ บ่อปลาดุก บ่อกบ เล้าไก่ คอกหมู ที่นี่จึงเป็นซูเปอร์มาร์เก็ตของเด็กนักเรียนชาวไทยกะเหรี่ยงตั้งแต่ระดับอนุบาล-มัธยมศึกษาปีที่ 3 รวม 453 คน (เด็กประจำ 91 คน) ในแต่ละวันมีปริมาณผักที่ต้องใช้ 60 กก. ไก่ 40 กก. หรือปลา 20 กก.

“ชนิดพืชผักที่ปลูกมีหลายอย่าง ครูเลือกปลูกให้เหมาะกับฤดูกาล วางแผนปลูกให้ทันใช้และให้มีชนิดผักหมุนเวียนในแต่ละสัปดาห์ ช่วงหน้าฝนเป็นพืชเถา เช่น บวบ ถั่ว แตง ส่วนปลายฝนต้นหนาวจะเป็นผักกวางตุ้ง คะน้า กะหล่ำปลี เด็กๆ มาร่วมเรียนรู้ ลงมือทำตั้งแต่เพาะกล้าไปถึงเก็บเกี่ยว และส่งผลผลิตเข้าสหกรณ์โรงเรียน มีรายได้กลับเข้ากลุ่มฯ” ครูอรุณ เล่าถึงการบริหารจัดการแหล่งวัตถุดิบหลักของโรงครัว ซึ่งที่โรงเรียนตชด. จะกำหนดให้คาบเรียนสุดท้ายของทุกวันให้นักเรียนระดับชั้น ป.4-ม.3 เข้ากลุ่มกิจกรรมพัฒนาผู้เรียน เช่น กลุ่มพืชผัก กลุ่มปศุสัตว์ กลุ่มสหกรณ์ เด็กๆ จะได้เรียนรู้การทำงานในแต่ละกิจกรรมตั้งแต่การผลิตไปถึงการบริหารรายได้

นอกจากแปลงเกษตรที่เป็นแปลงเปิดแล้ว โรงเรียนยังได้รับสนับสนุนโรงเรือนพลาสติกเพื่อการผลิตพืชผักคุณภาพ ที่จะเสริมการเรียนรู้การผลิตพืชผักในระบบโรงเรือนอีกด้วย