“สับปะรดบ้านสา” ผลผลิตคุณภาพ-สร้างมูลค่า ด้วยความรู้-ความใส่ใจ

วงรอบการปลูกสับปะรด 1 ครั้ง สามารถเก็บเกี่ยวผลผลิตต่อเนื่องได้ 3-4 ปี ผลผลิตในฤดูหรือสับปะรดปีจะออกมากช่วงเดือนมิถุนายน การควบคุมให้สับปะรดออกดอกช่วงนอกฤดูจึงเป็นแนวทางหนึ่งที่จะช่วยป้องกันปัญหาผลผลิตล้นตลาดและยังทำให้มีผลผลิตจำหน่ายได้ตลอดปี

“เกษตรกรจะฟันต้นทิ้งหลังเก็บเกี่ยว หน่อจะเจริญและพัฒนาเป็นต้นใหม่ขึ้นมาทดแทน ต้นสับปะรดที่พร้อมสามารถกระตุ้นให้ออกดอกได้โดยหยอดหรือพ่นด้วยสารกลุ่มเอทิลีน (Ethylene) เป็นฮอร์โมนพืชที่อยู่ในกลุ่มเดียวกับอุตสาหกรรมบ่มกล้วย ไม่มีผลตกค้าง เพราะคุณสมบัติของสารอยู่ในรูปแก๊ส ใช้ในความเข้มข้นต่ำ กระตุ้นเพียงครั้งเดียว หลังหยอดสารแล้วชาวบ้านจะไม่ใช้สารเคมีใดๆ เลย ปกติในแปลงหนึ่ง การออกดอกมักจะไม่พร้อมกัน อยู่ที่ความพร้อมของต้นสับปะรด การทดลองคัดหน่อที่มีอายุและขนาดใกล้เคียงกันจะช่วยให้การออกดอกใกล้เคียงกัน และจากที่ชาวบ้านเคยลองคัดและปลูกหน่อแก่ขนาดใหญ่ หลังปลูก 6 เดือน ก็สามารถกระตุ้นให้ต้นสับปะรดออกดอกได้ จากเดิมที่ชาวบ้านปลูกใช้เวลา 8-12 เดือนจึงจะกระตุ้นดอกได้ ถ้ารวมปลูกจนถึงเก็บผลผลิตใช้เวลาถึง 1.5 ปี”  อาจารย์สันติ อธิบายผลของการจัดการควบคุมให้สับปะรดมีผลผลิตนอกฤดูโดยใช้สารเร่งดอก ทำให้เกษตรกรกระจายการผลิตได้มากกว่า 2 รอบการผลิต มีผลผลิตไว้จำหน่ายทั้งปี และมีรายได้เพิ่มขึ้น 9,000-15,000 บาท/คน/ปี

สับปะรดมีคุณภาพได้รับรองมาตรฐาน GAP เป็นความรู้ใหม่ที่เกษตรกรบ้านสาได้เรียนรู้และปรับเปลี่ยนวิถีการผลิต เชื่อมั่นในผลผลิตสับปะรดที่ปลอดภัย ใส่ใจและปรับใช้การจัดการแปลงที่ละเอียดแบบทำสวน สำรวจดูแปลง  ใช้พลาสติกคลุมดินช่วยลดการใช้สารเคมีกำจัดวัชพืช วางระบบน้ำหยดเพื่อรักษาคุณภาพและเพิ่มประสิทธิภาพ สร้างผลตอบแทนที่คุ้มค่า ซึ่งหมายถึงรายได้ที่จะเพิ่มขึ้น แม้ปลูกในพื้นที่ไม่มากก็ตาม  

“เราก็อยากลองทำตามที่อาจารย์สอน ไม่อยากใช้ยาฆ่าหญ้า มันมีผลต่อสุขภาพ ถ้าคลุมแปลงแล้วจะมีความชื้นในดินด้วย พอลองแล้วได้ผล ต้นทุนเพิ่มบางส่วน แต่สับปะรดงามกว่า และพอดูแลตามที่อาจารย์แนะนำ ลองทำ1 ไร่ มี 4,000 ต้น ได้หัวละกิโลกว่า ปีนั้นราคาขายผลสดอยู่ที่กิโลกรัมละ 25 บาท ขายได้ 90,000-100,000 บาท” เปียทิพย์ เตรียมแรง ประธานกลุ่มวิสาหกิจชุมชมแปรรูปสับปะรดบ้านสา เล่าถึงการหันมาใช้พลาสติกคลุมแปลงและการดูแลใส่ใจที่มากขึ้น เช่นเดียวกับ ปรีดา บุญเตี่ยม ผู้ใหญ่บ้านหมู่ 5 ที่ได้ทดลองปลูกเปรียบเทียบระหว่างแปลงที่ใช้พลาสติกคลุมดินกับแปลงที่ไม่ใช้ เห็นความต่างชัดเจน แปลงที่ใช้พลาสติกคลุมดิน ต้นโตเร็ว สมบูรณ์ จัดการแปลงง่ายและประหยัดยาฆ่าหญ้า “บางครั้งต้องเรียนรู้สิ่งใหม่ๆ ทำแต่สิ่งเก่าๆ ที่สืบสานกันมาก็ได้แบบเดิม สิ่งใหม่ๆ ความรู้ใหม่ๆ ทำให้ผลผลิตเพิ่มขึ้นและได้คุณภาพกว่า”

เมื่อน้ำหนักหัวมีผลต่อรายได้ การขายผลสดที่มีคุณภาพจึงเป็นช่องทางที่จะทำให้มีรายได้มากขึ้น น้ำหนักต่อหัวสูงสุดที่เกษตรกรบ้านสาเคยปลูกได้ถึง 5 กิโลกรัม และด้วยที่ตั้งชุมชนบ้านสาเป็นหน้าด่านของอำเภอแจ้ห่ม มี “ตลาดบ้านสา” ที่ผู้ใช้เส้นทางรู้จักดี ที่นี่จึงกลายเป็นจุดซื้อขายสับปะรดทั้งปลีกและส่ง ผลผลิตจากกลุ่มฯ ส่งขายที่ตลาดวันละประมาณ 1 ตัน ซึ่งไม่เพียงพอต่อความต้องการของตลาด โดยราคาผลสดเฉลี่ยขายส่งกิโลกรัมละ 7 บาท ขายปลีกกิโลกรัมละ 15 บาท แต่ถ้าปอกขายราคา 50 บาท/หัว (ราคาปรับเปลี่ยนตามช่วงเวลาและแหล่งจำหน่าย)