สานต่อ “ผ้าทอโบราณ” ด้วยความรู้และเทคโนโลยี

การย้อมผ้า การออกแบบลายผ้าใหม่ที่ยังคงลายดั้งเดิม หรือการใช้ผ้าฝ้ายผสมกับผ้าชนิดอื่น เป็นรูปแบบที่กำนันเกษม นำมาปรับใช้เพื่อต่ออายุให้ผ้าพื้นเมืองของพวกเขา เช่นเดียวกับที่เขาส่ง ธนรัตน์ เตชะมา หนึ่งในแกนนำหลักของกลุ่มฯ เข้าร่วม “โครงการส่งเสริมการใช้ประโยชน์จากงานวิจัย นวัตกรรม และเทคโนโลยีการผลิตสู่การพัฒนาอาชีพ” ภายใต้ความร่วมมือระหว่างสถาบันการจัดการเทคโนโลยีและนวัตกรรมเกษตร (สท.) สวทช. และกรมกิจการสตรีและสถาบันครอบครัว

“เทคโนโลยีเข้ามาช่วยทำให้ทันสมัยขึ้น ทำให้คนรู้จักผ้าเยอะขึ้น ถ้าคนไม่รู้จัก ผ้าไม่ทันสมัย ก็ไม่มีใครใช้ มันก็เหมือนกันหมด ในตลาดผ้าเยอะแยะ แต่คนซื้อใส่ เพราะเขามีการตลาดและความทันสมัย” กำนันเกษม ให้มุมมองต่อการใช้เทคโนโลยี

ผ้าทอย้อมสีธรรมชาติจากใบมะม่วงและเปลือกประดู่ ทอขึ้นลายดอกพิกุลเต็มดอก เป็นผลงานของ ธนรัตน์ หลังจากที่เธอได้ไปเรียนรู้การย้อมสีธรรมชาติ เทคโนโลยี ENZease (เอนอีซ) ในกระบวนการเตรียมผ้าฝ้าย การเพิ่มคุณสมบัติพิเศษให้สิ่งทอด้วยนาโนเทคโนโลยี รวมไปถึงแนวคิดการออกแบบ สร้างมูลค่าเพิ่มให้สิ่งทอ

“ได้ความรู้เยอะมาก ผ้าผืนนี้ใช้ฝ้ายผสมไหมและใช้ความรู้ที่ได้จากการไปอบรมทุกอย่าง ใบมะม่วงให้สีเหลือง เลือกใช้เพราะอยู่ในชุมชนบ้านสวนมะม่วง ส่วนเปลือกประดู่ให้สีน้ำตาล เป็นต้นไม้ประจำจังหวัดชลบุรี”

ความรู้ที่ ธนรัตน์ นำมาใช้คือเทคนิคการย้อมสีธรรมชาติ การใช้สารช่วยย้อมสีจากธรรมชาติ (มอร์แดนท์) การใช้เอนไซม์เอนอีซ หรือแม้แต่เทคนิคการทุบฝ้ายก่อนนำไปย้อม ซึ่งเธอบอกว่า ถ้าไม่ไปเรียน ก็ไม่รู้ เปิดมุมมองการใช้วัตถุดิบจากธรรมชาติ เป็นแนวทางสร้างผลิตภัณฑ์จากสีธรรมชาติให้กลุ่มได้จากที่ใช้แต่สีเคมี

กว่าจะย้อมฝ้ายและไหมด้วยสีธรรมชาติใช้เวลาไม่น้อย เมื่อได้เส้นใยสีสวยตามที่ต้องการแล้ว ธนรัตน์ ส่งต่อให้ให้ ป้าเย็นใจ สมาชิกผู้สูงอายุของกลุ่มฯ ซึ่งทอผ้ามาตั้งแต่อายุ 14 ปี ป้าเย็นใจทอผ้าจากเส้นใยสีธรรมชาติขึ้นลายดอกพิกุลเต็มดอกตามที่ธนรัตน์ต้องการจำนวน 2 ผืน ความยาวผืนละ 2 เมตร แต่ละผืนใช้เวลาทอ 3 วัน

ผ้าทอสีธรรมชาติลายดอกพิกุลเต็มดอกสองผืนนี้ เป็นผลงานที่ ธนรัตน์ ภาคภูมิใจมากที่สามารถผลิตผ้าที่มาจากสีย้อมธรรมชาติได้ โดยเธอตั้งใจมอบผ้าผืนนี้ให้กำนันเกษมนำไปตัดเสื้อ และวางแผนผลิตผ้าจากสีธรรมชาติล็อตใหม่ ทดลองใช้วัตถุดิบในพื้นที่ เช่น ใบหูกวาง อัญชัน นำมาตัดเย็บเป็นกระเป๋าและเคลือบกันน้ำด้วยนาโนเทคโนโลยี

พวงกุญแจปลาวาฬลายไส้ปลาไหล เป็นอีกหนึ่งผลิตภัณฑ์ใหม่ของกลุ่มที่ได้แนวคิดการออกแบบและการใช้เศษผ้าเพิ่มมูลค่าเป็นผลิตภัณฑ์ ซึ่ง กำนันเกษม มองว่า ยังสามารถต่อยอดพัฒนารูปแบบ สีที่ใช้ รวมถึงการใช้นาโนเทคโนโลยีเคลือบให้กลิ่นหรือป้องกันแบคทีเรีย ซึ่งช่วยเพิ่มราคาให้สินค้าได้

“ความรู้และเทคโนโลยีที่ได้จาก สวทช. เอามาช่วยพัฒนาผลิตภัณฑ์ของเราให้ก้าวไกลไปได้อีก ให้ตรงจุดที่โลกกำลังต้องการ ตอนนี้โลกต้องการสิ่งที่มาจากธรรมชาติ เราก็ต้องปรับเปลี่ยนและก้าวให้ทัน การใช้เทคโนโลยีจะช่วยเพิ่มมูลค่าให้ผ้าของเราได้ ทำอย่างไรให้ทอผ้าปริมาณเท่าเดิม แต่ขายได้ราคาสูงขึ้น”