งานวิจัยนโยบายองค์กร (OPR)
opr@nstda.or.th
0-2564-7000 ต่อ 71850-71868
Menu
Megatrend เป็นการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ที่คาดว่าจะเกิดขึ้น ซึ่งการเปลี่ยนแปลงดังกล่าวเกิดขึ้นทั้งทางสังคม เศรษฐกิจ การเมือง และสิ่งแวดล้อม โดยเทคโนโลยีนับได้ว่าเป็นกลไกสำคัญที่ก่อตัวขึ้นอย่างต่อเนื่อง และคาดว่าจะเข้ามามีบทบาทสำคัญในกิจกรรม และกระบวนการต่างๆ อีกทั้งเทคโนโลยียังเป็นตัวขับเคลื่อนให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในตลาดโลก และชีวิตประจำวันของทุกคน โดยแนวโน้มโลกที่คาดว่าจะเข้ามามีบทบาทในปี 2020 – 2030 มีดังต่อไปนี้
1) การเปลี่ยนแปลงอำนาจทางเศรษฐกิจ อัตราการเติบโตของประชากรที่เพิ่มขึ้นนับได้ว่าเป็นปัจจัยสำคัญที่ก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงอำนาจทางเศรษฐกิจ โดยแนวโน้มที่คาดว่าจะเกิดขึ้นมีดังนี้
สำหรับผลกระทบที่คาดว่าจะเกิดขึ้นจากการเปลี่ยนแปลงอำนาจทางเศรษฐกิจนั้นคือ จีนจะเข้ามามีบทบาทในฐานะมหาอำนาจเช่นเดียวกับสหรัฐอเมริกา ซึ่งส่งผลต่อภาคการเมืองและการค้าโลก ดังจะเห็นได้จากการเติบโตของธุรกิจจากจีนที่เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะทางด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ความบันเทิง กีฬา และการเงิน ด้วยเหตุนี้ ทำให้โลกตะวันตกจะต้องกลับมาเรียนรู้แนวคิด และแนวปฏิบัติจากโลกตะวันออก
2) การขาดแคลนทรัพยากร ผลกระทบจากภาวะโลกร้อน และอุณหภูมิโลกที่สูงขึ้นส่งผลกระทบอย่างมีนัยสำคัญต่อผลผลิตทางการเกษตร ส่งผลให้แนวโน้มราคาอาหารจะเพิ่มสูงขึ้น นอกจากนี้ พื้นที่ชายฝั่งทะเลจะมีความอ่อนไหว และมีเหตุอุทกภัยเกิดขึ้นเป็นประจำจากระดับน้ำทะเลที่สูงขึ้น ด้วยเหตุนี้คาดว่าจะมีการเปลี่ยนแปลงต่างๆ เกิดขึ้นดังนี้
ผลกระทบที่คาดว่าจะเกิดขึ้นจากการขาดแคลนทรัพยากรนั้น ประกอบไปด้วย 1) นวัตกรรมที่เกี่ยวข้องกับอุตสาหกรรมการเกษตรเพื่อเพิ่มผลผลิตให้มากขึ้น แต่ใช้ปัจจัยการผลิตและทรัพยากรที่น้อยลงจะเข้ามามีบทบาท โดยเฉพาะเรื่องของการเกษตรแม่นยำ เทคโนโลยีที่สามารถตรวจจับวัชพืชด้วยเซนเซอร์และสเปรย์เฉพาะจุด 2) การเปลี่ยนจากการใช้น้ำมันมาเป็นพลังงานสะอาด เนื่องจากเป็นแหล่งพลังงานที่ยั่งยืนจะมีความสำคัญเพิ่มขึ้น 3) รถยนต์ไฟฟ้าจะเข้ามาแทนที่ โดยเฉพาะเมื่อประเทศต่างๆ เริ่มมีการเก็บภาษีรถยนต์ที่ปลดปล่อยมลพิษในอัตราที่สูงขึ้น ส่งผลให้ผู้บริโภคจะหันมาใช้ยานพาหนะที่ขับเคลื่อนด้วยไฟฟ้ามากขึ้น รวมถึงแนวคิดเรื่องรถยนต์ไร้คนขับก็จะชัดเจนมากขึ้น
3) ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี ปัจจุบันเราอยู่ท่ามกลางยุคการปฏิวัติทางดิจิทัล ซึ่งความก้าวหน้าอย่างรวดเร็วของเทคโนโลยี โดยเฉพาะปัญญาประดิษฐ์และการเรียนรู้ของเครื่อง นับได้ว่าเป็นศูนย์กลางของแนวโน้มโลกทั้งหมด โดยความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีที่คาดว่าจะส่งผลกระทบต่อโลกนั้นประกอบด้วย
สำหรับผลกระทบที่คาดว่าจะเกิดขึ้นจากความก้าวหน้าของเทคโนโลยีนี้ ได้แก่ 1) เทคโนโลยี Internet of Things (IoT) จะเข้ามาเชื่อมต่อทุกสิ่งในชีวิตประจำวันมากขึ้น โดยมีการคาดการณ์ว่า ในปี 2020 จะมีการเชื่อมต่อสิ่งต่างๆ เข้ากับอินเทอร์เน็ตมากขึ้น เช่น รถยนต์ เครื่องชงกาแฟ ตู้เย็น หรือแม้แต่ระบบทำความร้อน ซึ่งการควบคุมอุปกรณ์ต่างๆ เหล่านี้ สามารถทำได้ผ่านทางแท็บเล็ต และสมาร์ทโฟน 2) เทคโนโลยีหุ่นยนต์และเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์จะเข้ามามีบทบาทในการทำงานมากขึ้น ส่งผลให้ต้นทุนการใช้จ่ายต่างๆ ลดลง รวมถึงต้นทุนในการขนส่ง
4) การเปลี่ยนแปลงทางสังคม โดยเฉพาะการเพิ่มขึ้นของจำนวนประชากรในภูมิภาคต่างๆ จะนำมาซึ่งการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญ เช่น การพัฒนาเทคโนโลยี การเปลี่ยนแปลงเศรษฐกิจ โดยการเปลี่ยนแปลงนี้จะเกิดขึ้นจะเกิดขึ้นแตกต่างกันในแต่ละภูมิภาค แต่ก็จะส่งผลกระทบต่อตลาดและสังคมทั่วโลก โดยการเปลี่ยนแปลงที่คาดว่าจะเกิดขึ้นมีดังนี้
สำหรับผลกระทบที่คาดว่าจะเกิดขึ้นจากการเปลี่ยนแปลงทางสังคมนี้ ได้แก่ 1) ค่าใช้จ่ายด้านสุขภาพจะเพิ่มมากขึ้น ในทางกลับกัน ความต้องการความช่วยเหลือทางการเงินและโซลูชั่นต่างๆ ที่เกี่ยวกับการออมและการสร้างรายได้เมื่อเกษียณจะมีความต้องการเพิ่มขึ้น 2) เมื่อโลกต้องประสบกับปัญหาการขาดแคลนแรงงาน ทำให้เทคโนโลยีจะถูกนำมาใช้เพื่อแก้ไขปัญหาดังกล่าว โดยเฉพาะเทคโนโลยีหุ่นยนต์ ซึ่งการเปลี่ยนแปลงนี้จะส่งผลให้เกิดความต้องการบุคลากรที่มีทักษะในด้านดังกล่าว เช่น นักวิทยาศาสตร์ข้อมูล 3) พฤติกรรมของผู้บริโภคที่เปลี่ยนแปลง สังเกตได้อย่างชัดเจนในอุตสาหกรรมอาหาร โดยผู้บริโภคจะให้ความสำคัญกับอาหารที่รับประทานมากขึ้น เช่น ชนิดของอาหาร ขั้นตอนการผลิต ซึ่งสิ่งเหล่านี้จะส่งผลให้ห่วงโซ่อุปทานในอุตสาหกรรมอาหารเกิดการเปลี่ยนแปลง นอกจากผู้บริโภคจะต้องการอาหารที่มีประโยชน์และปลอดภัยแล้ว ยังมีความต้องการในเรื่องของความสะดวกในการซื้ออาหาร ส่งผลให้บริการส่งอาหารออนไลน์เพิ่มขึ้น รวมถึงการขายชุดเซตอาหาร และชุดอาหารว่างในห้างสะดวกซื้อก็จะเพิ่มมากขึ้นด้วย
5) การขยายตัวของความเป็นเมืองจะเกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว (Rapid Urbanisation) มีการคาดหมายว่าในปี 2030 ประชากรจะอพยพเข้าสู่เมืองใหญ่ต่างๆ มากขึ้น ทำให้การขยายตัวของเมืองใหญ่จะเกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว โดยเฉพาะในแอฟริกา และเอเชีย ส่งผลให้เมืองใหญ่ต่างๆ จะเกิดการเปลี่ยนแปลงทางด้านสังคม เศรษฐกิจ และสิ่งแวดล้อม ซึ่งการเปลี่ยนแปลงเหล่านี้เป็นปัจจัยหนึ่งที่ช่วยขับเคลื่อนความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี กล่าวคือ ประชากรเริ่มมีความต้องการในการเชื่อมต่อแบบไร้สายกับอุปกรณ์ และหน่วยงานต่างๆ เพิ่มมากขึ้น ซึ่งสิ่งต่างๆ เหล่านี้นับว่าเป็นสิ่งสำคัญสำหรับคุณภาพชีวิตของคนที่อาศัยอยู่ในเมืองใหญ่ โดยแนวโน้มการขยายตัวของความเป็นเมืองที่เกิดขึ้นนี้จะทำให้ได้เห็นการอพยพ หรือการย้ายถิ่นฐานของประชากรเข้ามายังเมืองเพิ่มมากขึ้น เนื่องจากการอาศัยอยู่ในเมืองจะช่วยให้ประชากรเข้าถึงการจ้างงาน การศึกษา กิจกรรมทางสังคม รวมถึงการรักษาพยาบาลที่ดีขึ้นกว่าการอาศัยอยู่ในถิ่นฐานเดิม
ผลกระทบจากการขยายตัวของเมืองที่เกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว ส่งผลให้เกิดการพัฒนาเมืองอัจฉริยะ โดยเมืองต่างๆ จะเริ่มมีการปรับโครงสร้างพื้นฐาน และบริการต่างๆ ด้วยการนำเทคโนโลยีเข้ามาใช้มากขึ้น เช่น ระบบขนส่ง จะมีการปรับเปลี่ยนรูปแบบของยานพาหนะเพื่อรองรับจำนวนประชากรที่มีความต้องการใช้มากขึ้น การดูแลสุขภาพและความปลอดภัยของประชากรในเมืองจะถูกปรับเปลี่ยนเพื่อรองรับจำนวนประชากรที่เพิ่มขึ้น นอกจากนี้ พฤติกรรมต่างๆ ของผู้บริโภคที่อาศัยอยู่ในเมืองก็จะเปลี่ยนไปจากเดิม เช่น ความต้องการอาหารและการจัดส่งอาหารแบบรวดเร็ว และความต้องการอุปกรณ์ เครื่องใช้ที่มีขนาดเล็กเพื่อให้เหมาะสมกับที่อยู่อาศัย เป็นต้น
ที่มา: Peter Fisk. (2019). Megatrends 2020-2030 … what they mean for you and your business, and how to seize the new opportunities for innovation and growth. Retrieved August 8, 2022 From Peter Fisk Website https://www.peterfisk.com/2019/12/mega-trends-with-mega-impacts-embracing-the-forces-of-change-to-seize-the-best-future-opportunities/