กลุ่มดาวแกะ ที่มาของเดือนเมษายน

โดย พงศธร กิจเวช (อัฐ)
Facebook: คนดูดาว stargazer

กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว พระราชาแอทามัส (Athamas) แห่งเมืองออโคมีนุส (Orchomenus) ในดินแดนกรีก ทรงมีพระมเหสีเป็นเทพธิดาแห่งเมฆชื่อ เนฟิลี (Nephele) ทรงให้กำเนิดพระโอรสและพระธิดาแฝดคือเจ้าชายฟริกซัส (Phrixus) และเจ้าหญิงเฮลลี (Helle)

ภาพวาดเจ้าชายฟริกซัสนั่งบนหลังแกะทองคำ และเจ้าหญิงเฮลลีพลัดตกลงไปในทะเล วาดเมื่อประมาณ ปี ค.ศ. 45-79 หรือประมาณ 1,942-1,976 ปีก่อน เป็นภาพวาดฝาผนังที่พบในเมืองปอมเปอี (Pompeii) ประเทศอิตาลี ซึ่งเป็นเมืองที่ถูกเถ้าถ่านของภูเขาไฟวิสุเวียส (Vesuvius) กลบไว้
ที่มา Wikimedia

ต่อมาพระราชาแอทามัสทรงมีพระชายาใหม่คือ ไอโน (Ino) ผู้เป็นพระธิดาของพระราชาแคดมัส (Cadmus) แห่งเมืองทีบส์ (Thebes)

พระมเหสีเนฟิลีเลยกริ้ว และเสด็จหนีไป ทำให้ฝนไม่ตก เกิดความแห้งแล้ง ประชาชนทุกข์ยากลำบาก

พระชายาไอโนทรงคิดหาทางกำจัดเจ้าชายฟริกซัสและเจ้าหญิงเฮลี จึงทรงอ้างว่าต้องบูชายัญเจ้าชายฟริกซัส จึงจะทำให้ดินฟ้าอากาศกลับเป็นปกติ พระราชาแอทามัสทรงหลงเชื่อ จึงทรงสั่งให้นำเจ้าชายฟริกซัสไปบูชายัญ

ขณะที่กำลังจะบูชายัญ ก็มีแกะวิเศษ มีขนเป็นทองคำ มีปีกบินได้ เข้ามาช่วยเจ้าชายฟริกซัสและเจ้าหญิงเฮลลีบินหนีไป

ระหว่างที่บินข้ามทะเล เจ้าหญิงเฮลลีได้พลัดตกลงไปและจมน้ำสิ้นพระชนม์

ภาพจำลองตอนดวงอาทิตย์ตก วันที่ 20 เมษายน 2564 จะเห็นดวงอาทิตย์เข้าไปอยู่ในกลุ่มดาวแกะ
ที่มา แอป Celestron SkyPortal

เมื่อบินมาไกลจนเห็นว่าปลอดภัยแล้ว แกะทองคำจึงนำเจ้าชายลงที่ดินแดนคอลกิส (Colchis) เจ้าชายฟริกซัสทรงบูชายัญแกะทองคำถวายเทพเจ้า แกะตัวนี้ได้กลายเป็นกลุ่มดาวแกะ (Aries) อยู่บนท้องฟ้า

กลุ่มดาวแกะเป็นที่มาของชื่อเดือนเมษายน คำว่า “เมษายน” มาจากคำว่า “เมษ” แปลว่า แกะ กับคำว่า “อายน” แปลว่า การมาถึง หมายถึง ดวงอาทิตย์เคลื่อนที่มาถึงกลุ่มดาวแกะหรือราศีเมษ

ในทางดาราศาสตร์ดวงอาทิตย์จะเข้าไปอยู่ในกลุ่มดาวแกะวันที่ 20 เมษายน 2564

ย้อนกลับไปเรื่องเจ้าชายฟริกซัส หลังจากทรงบูชายัญแกะแล้ว ทรงเก็บขนแกะทองคำแขวนไว้บนต้นโอ๊ก มีวัวที่กีบเป็นทองเหลือง มีลมหายใจเป็นไฟ และมังกรที่ไม่เคยหลับ เฝ้าขนแกะทองคำไม่ให้ใครเอาไปได้

เวลาผ่านไปมีเจ้าชายหนุ่มชื่อ เจสัน (Jason) ทรงรับคำท้าจากพระราชาพีลิแอส (Pelias) ว่าหากเจ้าชายเจสันทรงนำขนแกะทองคำมาได้ จะทรงคืนราชบัลลังก์แห่งเมืองไอโอคุส (Iolcus) ที่พระราชาพีลิอัสทรงแย่งมาจากพระราชาเอสัน (Aeson) พระราชบิดาของเจ้าชายเจสัน

ภาพวาดแฮราคลีส (เฮอร์คิวลีส) กับเหล่าวีรบุรุษอาร์โกนอตส์ บนเหยือกศิลปะกรีก ประมาณ 460-450 ปีก่อนคริสตกาล หรือประมาณ 2,471-2,481 ปีก่อน
ที่มา Wikipedia

เจ้าชายเจสันทรงชวนพระสหายวีรบุรุษผู้กล้าออกร่วมเดินทางไปค้นหาขนแกะทองคำ หนึ่งในนั้นคือ แฮราคลีส (Heracles) หรือที่ชาวโรมันเรียกว่า เฮอร์คิวลีส (Hercules) ด้วย

ทั้งหมดออกเดินทางไปในทะเลด้วยเรืออาร์โก (Argo) จึงเรียกเหล่าวีรบุรุษนี้ว่า อาร์โกนอตส์ (Argonauts)

เหล่าวีรบุรุษได้ออกเดินทางผจญภัยต่าง ๆ มากมาย จนในที่สุดสามารถนำขนแกะทองคำกลับไปได้

และเรืออาร์โกได้กลายเป็นกลุ่มดาวเรืออาร์โก (Argo Navis) ปัจจุบันได้แบ่งกลุ่มดาวเรืออาร์โกออกเป็น 3 กลุ่มดาวคือ กลุ่มดาวกระดูกงูเรือ (Carina) กลุ่มดาวท้ายเรือ (Puppis) และกลุ่มดาวใบเรือ (Vela)

ในกลุ่มดาวกระดูกงูเรือนั้นมีดาวคาโนปัส (Canopus) เป็นดาวฤกษ์ที่สว่างมากที่สุดอันดับ 2 บนท้องฟ้าเวลากลางคืน สามารถมองเห็นได้แม้ในเมืองที่มีมลพิษแสงมากอย่างกรุงเทพฯ (ความสว่าง -0.74)

ส่วนกลุ่มดาวแกะมีดาวสว่างคือ ดาวแฮมัล (Hamal) อาจพอเห็นได้ในเมืองใหญ่ (ความสว่าง 2.00)