โดย กองบรรณาธิการ
turtle, terrapin, tortoise ศัพท์ภาษาอังกฤษทั้งสามคำนี้แปลว่า เต่า แต่ความเป็นเต่าของทั้งสามคำนั้นไม่เหมือนกันเสียทีเดียว มันมีความแตกต่างกันอยู่
turtle หมายถึง เต่าที่เรารู้จักกันโดยทั่วไป ไม่ว่าในน้ำจืด น้ำเค็ม แม้กระทั่งบนบก ที่อยู่ในอันดับ Testudines (อันดับเต่า) ซึ่งรวม terrapin เต่าที่อาศัยอยู่ในน้ำจืดหรือน้ำกร่อย และ tortoise เต่าที่อาศัยอยู่บนบก พูดง่าย ๆ คือ terrapin และ tortoise เป็นซับเซตของ turtle นั่นเอง
เต่าเป็นสัตว์เลื้อยคลานที่มีความหลากหลายทางรูปลักษณะและถิ่นที่อยู่อาศัย ตั้งแต่ในน้ำเค็ม น้ำกร่อย น้ำจืด ทะเลทราย ป่า จนถึงบนภูเขา ปัจจุบันพบมากกว่า 285 ชนิด แพร่กระจายทั่วโลก ตั้งแต่เขตอบอุ่นไปจนถึงเขตร้อนชื้น
ลักษณะสำคัญคือมีกระดองหุ้มทั้งด้านบนและด้านล่างแบบเชื่อมติดกับร่างกาย ลักษณะของกระดองก็มีความแตกต่างกันไปตามแต่ชนิด เต่าหดหัว คอ รยางค์ และหางบางส่วนเข้าไปในกระดองได้ แต่ไม่ใช่ว่าทุกชนิดจะหดเก็บเข้าไปในกระดองได้มิดชิด และแน่นอนว่าไม่สามารถถอดตัวออกจากกระดองได้เหมือนที่เราเห็นในการ์ตูน
คอของเต่าทุกชนิดประกอบด้วยกระดูกคอ 8 ชิ้น คอจึงยืดหยุ่นได้ เต่าในปัจจุบันแยกออกเป็น 2 สาย ตามรูปแบบการเคลื่อนไหวของลำคอ คือ side-neck turtle ที่หดหัวและคอไปด้านข้าง จะหดเข้ามาในกระดองได้เพียงแค่ขอบ ๆ อีกพวกหนึ่งคือ hidden-neck turtle ซึ่งจะหดหัวและคอเข้าไปในกระดองได้อย่างสมบูรณ์
หากยึดตามถิ่นที่อยู่อาศัยจะแบ่งเต่าได้เป็น 3 กลุ่ม คือ เต่าทะเล เต่าน้ำจืด และเต่าบก ซึ่งแต่ละกลุ่มก็จะมีรูปร่างลักษณะของกระดอง รยางค์ขา พฤติกรรมที่แตกต่างกัน
เต่าทะเลใช้ชีวิต อยู่ กิน ผสมพันธุ์ ตายในน้ำเค็ม ตีนหน้าจึงมีลักษณะเป็นใบพายและตีนหลังแผ่แบนช่วยในการว่ายน้ำ จะขึ้นมาหายใจบนผิวน้ำบ้าง บางชนิดขึ้นมาอาบแดดบนหาดบ้าง แต่ส่วนใหญ่จะขึ้นบกมาแค่สร้างรังและวางไข่เท่านั้น
เต่าน้ำจืดใช้ชีวิตส่วนใหญ่อยู่ในน้ำหรือบนบกใกล้ ๆ แหล่งน้ำ เช่น หนอง คลอง บึง ปากแม่น้ำ จะขึ้นมาอาบแดดตามโขดหินบ้าง หรืออาจจะเดินทางอพยพจากแหล่งน้ำเดิมไปหาแหล่งน้ำใหม่ ด้วยความที่ไลฟ์สไตล์เป็นแบบผสม ลงน้ำสลับขึ้นบก ตีนของเต่าน้ำจืดจึงมีพังผืดเชื่อมระหว่างนิ้ว ไม่ได้เป็นใบพายแบบเต่าทะเล ส่วนกระดองหลังก็ค่อนข้างแบนและเบากว่าเต่าบก
มีเต่าน้ำจืดอีกกลุ่มหนึ่งที่อาศัยอยู่ในน้ำมากกว่าบนบกและอยู่ใต้น้ำได้นานกว่าเต่าน้ำจืดชนิดอื่น ๆ คือ ตะพาบ (softshell turtle) ตะพาบมีกระดองหลังแตกต่างจากเต่าทั่วไป คือแทนที่กระดองจะเป็นแผ่นเกล็ดขนาดใหญ่ กลับมีหนังหุ้มอยู่ ตีนมีพังผืดเชื่อมระหว่างนิ้ว 3 นิ้ว ชอบกินสัตว์มากกว่ากินพืช
เต่าบกคือกลุ่มที่อาศัยอยู่บนบกร้อยเปอร์เซ็นต์ พบได้ทั้งพื้นที่ทะเลทราย ทุ่งหญ้า ป่าดิบชื้น ภูเขา ลักษณะรยางค์หน้าและหลังเป็นรูปทรงกระบอก ตีนหน้าและหลังจะมีนิ้ว ไม่มีพังผืดระหว่างนิ้ว กระดองหนาและหนัก นั่นหมายความว่าพวกมันว่ายน้ำไม่ได้ เต่าบกเดินลุยน้ำตื้น ๆ เพื่อไปอาบน้ำหรือกินน้ำเท่านั้น ลงน้ำลึกคือจมน้ำตายแน่นอน และนี่คือเหตุผลสำคัญที่เราไม่ควรทำบุญปล่อยเต่า เพราะถ้าบังเอิญเต่านั้นเป็นเต่าบกก็จะได้บาปแทนได้บุญ
เรื่องอาหารการกินนั้น เต่าไม่ได้คู่กับผักบุ้งเสมอไป จริงอยู่ที่เต่าทุกชนิดกินพืชได้ แต่บางชนิดกินสัตว์ด้วย เต่าบกทุกชนิดนิยมกินพืช (herbivore) ส่วนอีกสองกลุ่มนั้นกินทั้งพืชและสัตว์ (omnivore)
เต่าขึ้นชื่อว่าเป็นสัตว์อายุยืน แต่ไม่ใช่ทุกชนิด เต่าส่วนใหญ่มีการเจริญเติบโตช้า เข้าสู่วัยเจริญพันธุ์ช้า บางชนิดใช้เวลายี่สิบสามสิบปีกว่าจะวางไข่ เต่าบกอายุยืนกว่าเพื่อน เฉลี่ย 80 ปี บางชนิดอยู่ได้เกินร้อยปี ในขณะที่เต่าบางชนิดมีอายุขัยประมาณ 20-40 ปีเท่านั้น
เต่าสืบพันธุ์โดยการวางไข่ ตั้งแต่ 1 ฟองจนถึงมากกว่าร้อยฟอง จำนวนไข่ขึ้นอยู่กับขนาดตัว เต่าขนาดเล็กอาจออกไข่ประมาณ 1-2 ฟอง ตัวใหญ่ออกประมาณ 12 ฟองขึ้นไป โดยทั่วไปเต่าจะใช้ขาหลังขุดพื้นดินหรือพื้นทรายเป็นหลุมเพื่อทำรังวางไข่
แม้ว่าเต่าจะมีอายุขัยตามธรรมชาติยืนยาวกว่าสัตว์อื่น แต่ประชากรเต่าโลกในปัจจุบันไม่ได้เหลืออยู่เยอะแยะมากมายแบบที่ควรจะเป็น เต่าถูกคุกคาม ถูกล่าด้วยเหตุผลต่าง ๆ นานามาตั้งแต่อดีต จนหลายชนิดสูญพันธุ์ไปจากโลก และอีกหลายชนิดกำลังเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ ด้วยเหตุนี้ American Tortoise Rescue จึงได้เริ่มแคมเปญในปี ค.ศ. 2000 กำหนดให้ทุกวันที่ 23 พฤษภาคม ของทุกปี เป็น “วันเต่าโลก หรือ World Turtle Day” เพื่อสร้างความตระหนักรู้และปลุกให้ผู้คนทั่วโลกร่วมมือร่วมใจกันอนุรักษ์เต่าและถิ่นที่อยู่อาศัยของพวกมัน
About Author
