กล้องฮับเบิลถ่ายภาพสามกาแล็กซีในกลุ่มดาวสิงโต ที่เรียกว่า Leo Triplet กาแล็กซีที่มีรูปทรงผิดปกติ เป็นรูปทรงกังหันที่มีแขนกังหันไม่สมมาตรกัน และมีแกนกลางเคลื่อนที่ตลอดเวลา เป็นโครงสร้างที่แปลกประหลาด คล้ายกับว่ากาแล็กซีหนึ่งมีพลังแรงโน้มถ่วง ดึงอีกสองกาแล็กซีให้เข้ามารวมกันเป็นสาม
กาแล็กซีรูปทรงกังหันที่ผิดปกตินี้คือ M 66 อยู่ห่างออกไปประมาณ 35 ล้านปีแสง ปรากฏในกลุ่มดาวสิงโต อยู่ร่วมกับ M 65 และ NGC 3628
โดย M 66 เป็นหนึ่งในสามของ Leo Triplet คือกลุ่มของสามกาแล็กซีที่มีปฏิกิริยาระหว่างกัน บางทีเรียกว่า กลุ่มของ M 66 เพราะ M 66 มีขนาดใหญ่กว่าอีกสองกาแล็กซี มีเส้นผ่านศูนย์กลางยาวประมาณ 100,000 ปีแสง และ M 66 ยังเป็นกาแล็กซีแปลกที่สุด คือมีแขนกังหันที่ไม่สมมาตรกัน ดูเหมือนมันกำลังก่อตัวเป็นแผ่นจานหลัก ทำให้แกนกลางหรือนิวเคลียสมีการเคลื่อนที่
การที่แขนกังหันไม่สมมาตรนี้ ถือว่าผิดปกติ เพราะตามปกติ พลังงานจากก๊าซความหนาแน่นสูง จากฝุ่นและดาวฤกษ์เกิดใหม่ที่ศูนย์กลาง จะเป็นคลื่นกระจายออกไปเท่ากันทุกทิศทางในกาแล็กซี
นักดาราศาสตร์เชื่อว่าในอดีต M 66 เคยมีรูปทรงปกติ แต่ต่อมาถูกแรงโน้มถ่วงของเพื่อนบ้านทั้งสองดึงดูดให้มันบิดเบี้ยวไป
กล้องฮับเบิลถ่ายภาพแถบฝุ่นของ M 66 และกระจุกดาวฤกษ์สว่างที่แขนกังหันให้เห็นได้ชัดเจน
ภาพกระจุกดาวฤกษ์ มีพื้นที่สีฟ้าและสีชมพูอ่อน นี่คือกุญแจให้นักดาราศาสตร์ไขปริศนาว่า กาแล็กซีขนาดใหญ่ก่อตัวขึ้นมาได้อย่างไร
M 66 เคยมีบันทึกการเกิดซูเปอร์โนวา ดาวระเบิด กาแล็กซีกังหันนี้เป็นแหล่งของซูเปอร์โนวา 3 ครั้ง ตั้งแต่ปี ค.ศ.1989 และครั้งสุดท้ายเกิดในปี ค.ศ.2009
เมื่อเกิดซูเปอร์โนวา คือดาวฤกษ์ระเบิด จะทำให้เกิดแสงสว่างเจิดจ้าขึ้นในกาแล็กซีนั้น แล้วมันจะค่อยๆ จางหายไป ซึ่งอาจใช้เวลาหลายสัปดาห์หรือเป็นเดือน
แม้ซูเปอร์โนวาจะเกิดในช่วงสั้นๆ แต่มันปลดปล่อยรังสีพลังงานสูงออกมามากมาย และคงอยู่ในช่วงยาวนานถึงหมื่นล้านปีทีเดียว
แปลและเรียบเรียงโดย
อาจารย์สิทธิชัย จันทรศิลปิน
