Nanovation นวัตกรรมเส้นใยสับปะรดเคลือบนาโนสมบัติพิเศษ และ ผ้าภูอัคนีเพิ่มมูลค่าด้วยการเคลือบนาโนสมบัติพิเศษ

ใบสับปะรดถือเป็นวัสดุเหลือทิ้งทางการเกษตรหลังการเก็บเกี่ยวผลผลิต ซึ่งเส้นใยสับปะรดนั้นมีความน่าสนใจอยู่มาก มีเอกลักษณ์และสมบัติเฉพาะที่ดี มีความแข็งแรงทนทานอันดับต้นๆของโลก ไม่ขาดง่าย จึงได้นำมาต่อยอดด้วยการผลิตเป็นผืนผ้า จากใยสับปะรดและนำมาเพิ่มมูลค่าด้วยเทคนิคการเคลือบนาโนสมบัติพิเศษ 

จากการพัฒนาต่อยอดครั้งนี้ช่วยให้เส้นใยสับปะรดสามารถแข่งขันได้กับเส้นใยลินิน สร้างให้เกิดการผลิตเพิ่มมากขึ้นในระดับภูมิภาค และนอกจากจะช่วยลดการนำเข้าแล้วยังสร้างความยั่งยืนในด้านวัสดุเส้นใยธรรมชาติได้อีกทางหนึ่ง

โดยทางศูนย์นาโนเทคโนโลยี ได้นำผ้าเส้นใยสัปปะรด มาผสานกับเทคโนโลยีการห่อหุ้มและการออกแบบกระบวนการเคลือบเฉพาะที่พัฒนาขึ้น ทำให้ได้ผ้าที่มีคุณสมบัติพิเศษ  และได้มีการนำเส้นใยสัปปะรดมาออกแบบจัดทำเป็นเครื่องแต่งกาย เช่น เสื้อ กางเกง เสื้อคลุม ที่มีความทันสมัย ถือเป็นการสร้างโอกาสในการเพิ่มมูลค่าให้กับสินค้าหรือผลิตภัณฑ์ของผู้ประกอบการ รวมถึงเป็นการสร้างสรรค์อัตลักษณ์ใหม่ๆ

ผ้าภูอัคนี

ผ้าย้อมสีธรรมชาติจากดินภูเขาไฟด้วยภูมิปัญญาชาวบ้านจนเกิดเป็น “ผ้าภูอัคนี” ผ้าย้อมสีดินที่สวยงาม         มีเอกลัษณ์ของตำบลเจริญสุข จังหวัดบุรีรัมย์ โดยแต่เดิมมีตำนานที่เล่ากล่าวต่อๆ กันมามากมายเกี่ยวกับสีย้อมธรรมชาติจากดินภูเขาไฟนี้กล่าวคือ เนื่องจากภูมิประเทศที่มีเนินเขาอยู่มาก รวมไปถึงภูเขาไฟที่ดับแล้วอย่าง “เขาพระอังคาร”  และในช่วงฤดูฝน ทำให้พื้นที่ภายในป่ามีความชื้น ชาวบ้านในตำบลเจริญสุขและในระแวกใกล้เคียงกันนั้นจะนิยมเข้าไปในป่าเพื่อหาของป่ากัน ด้วยความชื้นในอากาศทำให้สภาพดินภายในป่ากลายเป็นดินโคลน เมื่อชาวบ้านที่เดินทางเข้ามาหาของป่าก็ได้ลื่นล้มกันจากความลื่นของโคลนและความชันของดิน จากนั้นเมื่อกลับออกจากป่ากันมาแล้วก็พบว่าเสื้อผ้าที่เปื้อนดินโคลนนั้นแม้ว่าจะซักทำความสะอาดอย่างไรก็ยังมีสีของดินติดอยู่ จึงจุดประกายความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ในการย้อมสีดินภูเขาไฟกับ “ผ้าฝ้าย”  ที่เป็นผลิตภัณฑ์ที่มีคุณภาพของทางจังหวัดบุรีรัมย์อยู่ก่อนแล้ว จนพบว่าผ้าที่ย้อมด้วยสีจากดินภูเขาไฟด้วยภูมิปัญญาชาวบ้านนั้นให้สีที่เข้มและมีความคงทน อีกทั้งยังให้สัมผัสที่นุ่มเมื่อได้สวมใส่ จึงทำให้สวมใส่แล้วสบายตัว

อย่างไรก็ตามยังมีเรื่องราวในมุมอื่นๆ อีกมากมายเกี่ยวกับประวัติและความเป็นมาก่อนที่จะมาเป็นผ้าภูอัคนีในวันนี้ บ้างก็ว่าในสมัยก่อนมีโครงการสร้างฝายชะลอน้ำบนเขาพระอังคาร และได้มีการเจอแหล่งดินภูเขาไฟเมื่อครั้งตอนไปสำรวจ จึงนำมาต่อยอดจากองค์ความรู้การหมักย้อมสีดินที่เคยได้รับการถ่ายทอดมาก่อนแล้ว โดยได้นำเปลือกของต้นประดู่มาผสมกับดินเพื่อให้มีสีที่เข้มขึ้นและมีความคงทนของสีที่มากขึ้นด้วย

และนี่ก็นับได้ว่าเป็นตำนานที่ได้อธิบายเรื่องราวที่มีคุณค่าและน่าประทับใจกว่าที่จะได้มาเป็น “ผ้าภูอัคนี” ที่เป็นผลิตภัณฑ์ที่มีจุดเด่นและอัตลักษณ์ที่สร้างชื่อเสียงให้กับจังหวัดบุรีรัมย์จวบจนทุกวันนี้

การยกระดับภูมิปัญญาสำหรับผ้าภูอัคนีของตำบลเจริญสุข จังหวัดบุรีรัมย์: โครงการ U2T
จากการเข้าร่วมในโครงการ U2T ในครั้งนี้ก่อให้เกิดแรงขับเคลื่อนให้มีการพัฒนาลายผ้าจากที่มีอยู่เดิมคือ

1. ลายสายฝน
2. ลายพื้นเรียบ
3. ลายตีนแดง

 โดยลายผ้าที่พัฒนาขึ้นนี้คือ “ผ้าภูอัคนี ลาย Covid-19” (ดอกลายโควิด)

กิจกรรมการพัฒนาต่อยอดเชิงเทคนิคสำหรับผ้าภูอัคนี: การเคลือบนาโน
สำหรับการต่อยอดเชิงเทคนิคภายใต้คำแนะนำจากศูนย์นาโนเทคโนโลยีแห่งชาติ (นาโนเทค) จึงได้นำเทคนิคการเคลือบสิ่งทอให้มีสมบัติพิเศษด้วยนาโนเทคโนโลยีที่หลากหลายมาเพื่อการพัฒนาให้กับผ้าภูอัคนี ของตำบลเจริญสุข จังหวัดบุรีรัมย์

จุดเด่นของเทคโนโลยี
เป็นการเพิ่มคุณสมบัติให้ผ้า ด้วยกระบวนการเคลือบสิ่งทอนาโนสมบัติพิเศษ คือ สะท้อนน้ำ, ต้านรังสียูวี,ยับยั้งเชื้อแบคทีเรีย, ผ้านุ่มและกลิ่นหอมลาเวนเดอร์ ที่ทางนาโนเทค สวทช. พัฒนาขึ้น เพื่อเพิ่มสมบัติพิเศษให้ดูแลรักษาง่าย ลดการเปื้อนของสิ่งสกปรกในรูปของเหลว เช่น น้ำ ชา กาแฟ และมีกลิ่นหอมน่าใช้ ยืดอายุการใช้งาน

ผ้าจะผ่านกระบวนการเคลือบคุณสมบัติ ดังนี้

• การตกแต่งสำเร็จสะท้อนน้ำ (Water Repellent Finishes)
  การตกแต่งสะท้อนน้ำอาศัยหลักการเรื่องแรงตึงผิวของวัสดุ เป็นการลดค่าแรงตึงผิวของวัสดุหรือผ้าซึ่งจะทำให้ผ้ามีสมบัติสะท้อนน้ำ จะตอบโจทย์ผู้ที่ชอบในผลิตภัณฑ์แต่ติดปัญหาเรื่องของการดูแลรักษาที่ยากและเปื้อนง่าย ได้เป็นอย่างดี เนื่องจากการตกแต่งให้ผ้ามีสมบัติสะท้อนน้ำจะช่วยลดการเปื้อนของสิ่งสกปรกในรูปของเหลวได้

• การตกแต่งสำเร็จต่อต้านรังสียูวี (Anti-UV Finishes)
  การตกแต่งสำเร็จให้ผ้ามีคุณสมบัติต้านยูวีจะมีจุดเด่นที่สำคัญ คือ สามารถยืดอายุการใช้งานของผ้าได้มากขึ้น ช่วยให้สีของผ้ามีความคงทนต่อแสงแดด ทำให้สีไม่ซีดจาง สดใหม่อยู่เสมอ ดังนั้นกระบวนการตกแต่งผ้าให้มีคุณสมบัติต้านรังสียูวีนั้นจะเหมาะกับผลิตภัณฑ์กลางแจ้ง (outdoor)
• การตกแต่งสำเร็จยับยั้งแบคทีเรีย (Anti-bacterial Finishes)
  การตกแต่งสำเร็จยับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรีย เป็นการตกแต่งสิ่งทอที่กำลังได้รับความนิยมมากในขณะนี้ สามารถยับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรียได้ทั้งเชื้อแบคทีเรียแกรมบวกและแกรมลบ  ซึ่งที่เป็นสาเหตุของกลิ่นอันไม่พึงประสงค์ อันเนื่องจากการสะสมของเชื้อแบคทีเรีย
• การตกแต่งสำเร็จให้ผ้านุ่ม (Softening Fabric)
  การตกแต่งให้นุ่มเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับเส้นใยทุกประเภท ปัจจุบันมีการกระทำกันอย่างกว้างขวางที่สุด โดยไม่เพียงแต่ในอุสาหกรรมสิ่งทอเท่านั้น  แม้แต่ในครัวเรือนก็มีการทำผ้าให้นุ่มภายหลังการซักล้างกันอย่างแพร่หลาย โดยเฉพาะเสื้อผ้า  เครื่องแต่งกายการตกแต่งให้ผ้าให้มีคุณสมบัตินุ่มลื่นนอกจากจะทำให้ผ้ามีคุณสมบัติสวมใส่สบายแล้ว ยังทำให้ผ้ามีเนื้อมากขึ้นและช่วยลดการยับ ทำให้ผ้ามีคุณสมบัติคืนตัวได้ดีอีกด้วย
• การตกแต่งสำเร็จเพื่อให้มีกลิ่นหอม (Perfume Finisher)
  การตกแต่งสำเร็จเพื่อให้มีกลิ่นหอมแตกออกเมื่อมีแรงสัมพัส ทำให้สามารถนำไปประยุกต์ผลิตภัณฑ์ได้หลากหลาย โดยการตกแต่งกลิ่นผ้าด้วยแคปซูลกลิ่นหอมซึ่งจะช่วยเพิ่มสัมผัสพิเศษให้กับผ้า  เนื่องจากแคปซูลที่บรรจุกลิ่นจะแตกออกเมื่อได้รับแสงหรือการสัมผัส ทำให้เทคโนโลยีการตกแต่งกลิ่นหอมลงบนผ้าได้รับความนิยมที่แพร่หลายอย่างมาก เนื่องจากเราสามารถบรรจุกลิ่นที่ต้องการลงไปภายในแคปซูลตามที่ต้องการได้

วางแผนคัดเลือกผ้าและพัฒนาสมบัติพิเศษได้ที่