บริการสาระสังเขปและดัชนี (Abstracting and indexing service)

บริการสาระสังเขปและดัชนี เป็นบริการสารสนเทศประเภทหนึ่ง ที่ห้องสมุดหรือสถาบันบริการสารสนเทศจัดให้มีขึ้นเพื่อให้บริการแก่ผู้ใช้บริการ

สาระสังเขปและดัชนี หมายถึง การย่อเนื้อหาหรือสาระสำคัญของเอกสารในรูปแบบที่สั้นและมีความถูกต้อง ช่วยให้ผู้อ่านเข้าใจ และได้เนื้อหาข้อมูลที่เป็นประโยชน์ สามารถวิเคราะห์เนื้อหาของเอกสารฉบับนั้นว่าตรงกับความต้องการหรือไม่ และมีความจำเป็นหรือไม่ที่ต้องไปอ่านเอกสารต้นฉบับนั้นอย่างละเอียดอีกครั้ง

ดัชนี (Index) หมายถึง คำ วลี ข้อความ หรือคำศัพท์ที่กำหนดขึ้น เพื่อใช้เป็นตัวแทนของสารสนเทศ เป็นเครื่องมือชี้นำผู้ใช้ไปยังข้อมูลหรือแหล่งข้อมูลตามที่ผู้ใช้ต้องการ

สาระสังเขปหรือบทคัดย่อ (Abstract) คือ เนื้อเรื่องย่อหรือสาระสำคัญที่เป็นตัวแทนของเอกสาร โดยมีรูปแบบที่สั้น กะทัดรัด และมีความถูกต้อง แม่นยำ สาระสังเขปจะมุ่งเน้นถึงสาระสำคัญตามลำดับเนื้อหาของเอกสารต้นฉบับ ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นบทความจากเอกสารวิชาการในสาขาวิชาต่าง ๆ โดยเฉพาะสาขาวิชาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี รายงานการศึกษาวิจัย รายงานการประชุมสัมมนา สิทธิบัตร ตลอดจนสิ่งพิมพ์อื่น ๆ ที่มีความสำคัญและเข้าถึงได้ยาก สาระสังเขปจะต้องมีความครบถ้วนสมบูรณ์ในตัวเอง และให้รายละเอียดทางบรรณานุกรม เพื่อให้ผู้ใช้สามารถค้นคว้าจากเอกสารต้นฉบับได้

ลักษณะของสาระสังเขปที่ดี คือ มีความสั้น กะทัดรัด กระชับ มีความถูกต้องแม่นยำ มีความชัดเจนและสมบูรณ์ในตัวเอง และมีการยึดถือข้อเท็จจริง โดยไม่เสนอความคิดเห็นส่วนตัวหรือประเมินคุณค่าในการทำสาระสังเขป ผู้เขียนต้องคัดเลือกหรือเรียบเรียงเนื้อหาสาระตามเอกสารต้นฉบับ

สาระสังเขปที่สมบูรณ์ประกอบด้วยส่วนสำคัญ 3 ส่วน คือ ส่วนอ้างอิง ส่วนเนื้อหา และส่วนชื่อผู้เขียนสาระสังเขป

ความสำคัญของสาระสังเขป คือ การช่วยเสริมให้ดัชนีและบรรณานุกรมมีคุณค่ามากขึ้น โดยการจัดทำสาระสังเขปไว้ที่ท้ายรายการข้อมูลทางบรรณานุกรมในแต่ละรายการ เป็นการเพิ่มเนื้อเรื่องย่อให้ผู้ใช้สามารถอ่านเพื่อพิจารณาตัดสินใจได้รวดเร็วขึ้น

สมาคมวิชาชีพที่จัดทำสาระสังเขปและดัชนี เช่น National Federation of Abstracting and Information Services (NFAIS), USA เป็นองค์กรรวมหน่วยงานที่ให้บริการจัดทำสาระสังเขปและดัชนี

ตัวอย่างสารสนเทศ ที่จัดอยู่ในบริการสาระสังเขปและดัชนี เช่น
1. วารสารสาระสังเขปทางเคมี : Chemical Abstract (CA) จัดทำโดย American Chemical Society (ACS), USA
2. ดัชนีทางด้านสาขาวิชาวิศวกรรมศาสตร์ : EI : Compendex (Engineering Index) จัดทำโดย American Society of Mechanical Engineers (ASME), USA
3. ดัชนีทางด้านสาขาวิชาแพทยศาสตร์ : Index Medicus จัดทำโดย National Library of Medicine (NLM), USA

บรรณานุกรม
มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช. (2546). เอกสารการสอนชุดวิชาการวิเคราะห์สารสนเทศ : Information analysis หน่วยที่ 12-15. นนทบุรี : โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.– ( 1709 Views)