ผมเป็นหนึ่งในทีมนักเดินทางกว่า 500 ชีวิตผู้ไปสำรวจดาวอังคารจากรัฐแคลิฟอร์เนียด้วยหุ่นยนต์ทันสมัยที่สุดที่ เคยส่งไปยังดาวเคราะห์ดวงอื่น ขณะผมเขียนสารคดีเรื่องนี้รถสำรวจคิวริออซิตีกำลังเจาะรูบนหินในหลุมอุกกา บาตเกล งานวิศวกรรมในโลกซึ่งใช้เวลาสิบปีและการเตรียมการบนดาวอังคารอีกหกเดือนล้วน ทำเพื่อหินก้อนนี้ การเจาะรูลึกห้าเซนติเมตรเพื่อสกัดหินขนาดเท่าเมล็ดถั่วเขียวจะกินเวลาหลาย สัปดาห์หรือนานกว่านั้น เราทำทุกอย่างนี้เพื่อหาหลักฐานทางเคมีว่า ดาวอังคารแทบไม่ต่างอะไรจากโลก และครั้งหนึ่งมันเคยมีสภาพเอื้อต่อชีวิตเช่นกันผมเป็นนักธรณีวิทยาทำงานภาคสนามบนโลก และมักออกไปกับคนกลุ่มเล็กๆ ขับรถกระบะไปยังพื้นที่ห่างไกล ไม่ก็ให้เครื่องบินเล็กหรือเฮลิคอปเตอร์ไปส่ง การวางแผนสำรวจภาคสนามใช้เวลาแรมเดือน ไม่ใช่สิบปี และถ้าอยากได้ตัวอย่างหิน ผมก็แค่คว้าค้อนจากเป้มากะเทาะหิน เสียเวลาเพียงไม่กี่นาที ไม่ใช่หลายสัปดาห์ การวิเคราะห์ตัวอย่างในห้องปฏิบัติการใช้เวลาไม่กี่วัน แทนที่จะเป็นหลายเดือนแบบรถคิวริออซิตี งานภาคสนามบนโลกต้องอาศัยการฝึกฝนจนช่ำชองไม่ต่างจากบนดาวอังคาร แต่ที่ดาวอังคารนั้น คุณต้องก้าวไปไกลอีกขั้นหนึ่ง

ก่อนอื่นเราต้องหาทีมวิศวกรเก่ง ๆ มาคิดหาวิธีใช้ค้อนหรือสว่าน ที่ห้องปฏิบัติการระบบขับเคลื่อนไอพ่นของสถาบันแคลเทค พวกเขาฝึกซ้อมกันนานหลายปีกับรถคู่แฝดของรถคิวริออซิตี โดยทดสอบโปรแกรมคอมพิวเตอร์หลายหมื่นบรรทัดที่ใช้สั่งแขนยนต์ยาวสองเมตร เพื่อให้แน่ใจว่าโปรแกรมสามารถสั่งการให้แขนขยับน้อย ๆหลายร้อยครั้งที่จำเป็นสำหรับการจรดสว่านหนัก 30 กิโลกรัมลงบนเป้าหมายขนาดเท่าเมล็ดถั่วลันเตาได้อย่างแผ่วเบาที่สุด เราเจาะหินจริงไปหลายสิบก้อน แล้วยังสร้างหินปลอมให้สว่านเจาะอีก เพราะเกรงว่าหินบนดาวอังคารอาจแตกต่างจากหินบนโลก สภาพลมฟ้าอากาศนั้นไม่เหมือนแน่ อุณหภูมิที่แตกต่างกัน 100 องศาเซลเซียสในหนึ่งวันจะทำให้รถสำรวจทั้งคัน รวมถึงหัวเจาะ ขยายและหดตัว เราจึงต้องหาวิธีป้องกันไม่ให้มันค้างหรือติดอยู่ในหิน เรายังเป็นห่วงด้วยว่าผงที่เกิดจากการเจาะอาจจับตัวเป็นก้อนจนไปอุดท่อขนาด เล็กและตะแกรงถี่ ๆ ในห้องปฏิบัติการเคมีบนรถ รายละเอียดหยุมหยิมทำให้เราเหงื่อตกไปตาม ๆ กัน

แล้วอะไรคือตัวอย่างทางเคมีล้ำค่าที่เราดั้นด้นมาหา  รถสำรวจคิวริออซิตีกำลังหาหลักฐานว่า ชีวิตอาจเคยดำรงอยู่ได้บนดาวอังคาร เสาะหาสภาพแวดล้อมที่อาจเกื้อกูลจุลชีพ และตามหาโมเลกุลอินทรีย์ที่จุลชีพอาจสร้างขึ้น เราไม่ได้มองหาสิ่งมีชีวิต นั่นต้องใช้อุปกรณ์ที่ก้าวหน้ากว่าที่ติดตั้งอยู่บนรถสำรวจคิวริออซิตีมาก หน้าที่ของรถสำรวจคันล่าสุดนี้คือ ช่วยเราหาคำตอบว่าภารกิจในอนาคตควรจะไปหาสิ่งมีชีวิตที่ไหน

สภาพแวดล้อมที่หล่อเลี้ยงชีวิตได้ต้องมีองค์ประกอบสำคัญสามประการ คือ น้ำ แหล่งพลังงาน และองค์ประกอบทางเคมีพื้นฐานสำหรับชีวิต เช่น คาร์บอน ภารกิจรุ่นก่อน ๆ ได้พิสูจน์แล้วว่า ดาวอังคารเคยชุ่มชื้น ยานโคจรรอบหลายลำถ่ายภาพหุบเขาแม่น้ำโบราณ ขณะที่รถสำรวจก่อนหน้านี้ก็พบแร่ธาตุที่มีน้ำอยู่ในโครงสร้างผลึก รถสำรวจคิวริออซิตีมีหน้าที่ทดสอบหาองค์ประกอบอีกสองประการที่เหลือ ในเมื่อพื้นผิวดาวอังคารปัจจุบันไม่เอี้อต่อชีวิต เราจึงตามล่าหินดึกดำบรรพ์ที่เก็บรักษาหลักฐานของสภาพแวดล้อมที่ชุ่มชื้นและ คล้ายโลกมากกว่านี้เอาไว้  เราคาดว่าน่าจะพบในชั้นหินของภูเขาชาร์ป ตรงกลางหลุมอุกกาบาตเกลนั่นเอง แต่เราบังเอิญพบมันก่อนใกล้กับจุดลงจอด เราจึงลงมือเจาะที่นั่นเป็นลำดับแรก

ภายในก้อนหินมีวัตถุที่เสื่อมสภาพน้อยกว่า และน่าจะบันทึกสภาพแวดล้อมดึกดำบรรพ์ไว้ได้เที่ยงตรงกว่า ผมเรียนรู้จากการวิจัยกว่าสองทศวรรษของผมซึ่งมุ่งเน้นไปที่สภาพแวดล้อมของ โลกยุคดึกดำบรรพ์ว่า บันทึกประเภทนี้หายากแค่ไหน และการหาโมเลกุลอินทรีย์ที่เกิดจากสิ่งมีชีวิตดึกดำบรรพ์ก็ยิ่งยากมากขึ้นไป อีก

เราพิสูจน์ให้เห็นด้วยหินก้อนแรกที่เจาะแล้วว่า ดาวอังคารเคยเอื้อต่อชีวิต แผ่นหินโคลนที่ปรากฏสายแร่หลายสายซึ่งก่อตัวในน้ำแผ่นนี้ดูเหมือนออกมาจาก เหมืองแร่ในโลก การวิเคราะห์ของรถสำรวจคิวริออซิตีแสดงว่าน้ำไม่ได้เป็นกรดเกินไปสำหรับ ชีวิต นั่นคือน่าจะดื่มได้ และมีสารประกอบกำมะถันซึ่งเป็นแหล่งพลังงานของจุลชีพบางชนิดในโลก รวมทั้งมีแหล่งคาร์บอนด้วย กระนั้น เรายังบอกไม่ได้ว่าเคยมีชีวิตอาศัยอยู่ในบ่อที่แผ่นหินนี้ก่อตัวขึ้นอาจจะ เมื่อสามพันล้านปีก่อนหรือไม่ เราบอกได้แค่ว่าอาจจะเคยมีเท่านั้น

ภาพถ่ายจากแดนไกลที่ไม่มีใครรู้จักเป็นแรงบันดาลใจแก่นักสำรวจและคนทั่ว ไปมานานแล้ว ภาพถ่ายจากรถสำรวจคิวริออซิตีก็เช่นกัน ในแง่หนึ่งภาพเหล่านี้สร้างแรงบันดาลใจ แต่อีกแง่หนึ่งก็ให้ความรู้สึกที่คุ้นเคย จากวันที่เราลงจอด สถานที่แห่งนี้ดูไม่เหมือนบริเวณอื่น ๆ ของดาวอังคารที่เราเคยปฏิบัติภารกิจก่อนหน้านี้ ตั้งแต่ภาพยอดภูเขาชาร์ป ภาพที่สูงบนขอบหลุมอุกกาบาต ไปจนถึงภาพระยะใกล้ของหินที่ถูกสายน้ำโบราณสลักเสลา ภาพต่าง ๆ ล้วนเตือนให้เรานึกถึงบ้าน ความคิดเกี่ยวกับดาวเคราะห์ดวงอื่นในทำนองนี้ช่างแปลกประหลาดและทรงพลัง อย่างไม่น่าเชื่อ.

รายการอ้างอิง :
ภาคสนามบนดาวอังคาร. เดลินิวส์ (ไอที). วันอาทิตย์ที่ 30 มิถุนายน 2556.– ( 52 Views)