ฟักข้าว เป็นพืชไม้เลื้อยอยู่ในวงศ์แตงกวาและมะระ 
มีชื่อสามัญว่า Spring Bitter Cucumber 
เป็นพืชที่ขึ้นตามรั้วบ้าน หรือตามต้นไม้ต่าง ๆ มีมือ
เกาะคล้ายกับตำลึง ใบเป็นรูปหัวใจคล้ายใบโพธิ์ 
ขอบใบหยักเว้าลึกเป็นแฉก 3-5 แฉก ดอกจะมี
สีขาวแกมเหลือง ตรงกลางมีสีน้ำตาลแกมม่วง

ผลของฟักข้าวมี 2 ลักษณะ คือ ทรงกลม และ
ทรงรี ผลกลม ๆ จะยาวประมาณ 4-6 เซนติเมตร 
ส่วนผลรีจะยาวประมาณ 6-10 เซนติเมตร ถ้ายัง
เป็นผลอ่อนอยู่ ผลจะมีสีเขียวอมเหลือง มีหนามถี่ ๆ อยู่รอบผล แต่เมื่อสุกแล้ว ผลจะมีสีแดง หรือแดงอมส้ม 
และหากผ่าผลฟักข้าวออกดูข้างใน ก็จะเห็นเมล็ดจำนวนมากเรียงตัวกันคล้ายเมล็ดแตง ฟักข้าวมีชื่อเรียก
แตกต่างกันไป ตามท้องถิ่น เช่น จังหวัดปัตตานี เรียก "ขี้กาเครือ" จังหวัดตาก เรียก "ผักข้าว" 
จังหวัดแพร่ เรียก "มะข้าว" เป็นต้น

ผลอ่อนของ “ฟักข้าว” นำมาปรุงอาหารได้ เช่น มาลวก หรือต้มให้สุก แล้วจิ้มกินกับน้ำพริก หรือใส่ในแกง เช่น
แกงเลียง แกงส้ม ก็ได้ รสชาติของฟักข้าวอร่อย ออกขมนิด ๆ แต่นุ่มลิ้น   เป็นพืชมีฤทธิ์เย็นเช่นเดียวกับพืช
ตระกูลแตง ช่วยลดความร้อนในร่างกาย ผลอ่อนของฟักข้าวมีทั้งวิตามินซี แคลเซียม เหล็ก ไฟเบอร์
แต่สารอาหารที่พบมากใน “ฟักข้าว” ก็คือ เบต้าแคโรทีน โดยพบว่า เยื่อเมล็ดของฟักข้าวมีปริมาณเบต้า
แคโรทีนสูงกว่าแครอทถึง 10 เท่า ซึ่งสารตัวนี้เป็นสารตั้งต้นของ วิตามิน มีส่วนช่วยบำรุงสายตาได้อย่างดี
และยังทำหน้าที่เสมือนเป็นสารต้านอนุมูลอิสระ ในเยื่อหุ้มเมล็ดฟักข้าวสีแดงมีไลโคปีนมากกว่ามะเขือเทศ
ถึง 70 เท่า แต่สำหรับ ฟักข้าวสายพันธุ์ไทยมีปริมาณไลโคปีนมากกว่ามะเขือเทศเพียง 12 เท่า ซึ่งก็ถือว่า
มากแล้ว ทางการแพทย์พิสูจน์แล้วว่า ไลโคปีนจากเยื่อหุ้มเมล็ดฟักข้าวเป็นสารต้านมะเร็ง มีฤทธิ์ต้าน
อนุมูลอิสระสูง ช่วยเสริมภูมิคุ้มกันให้ร่างกาย มีส่วนช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจ
โรคมะเร็งต่อมลูกหมาก มะเร็งปอด และมะเร็งกระเพาะอาหาร

นอกจากนี้ ฟักข้าวยังใช้เป็นยาได้

• ใบ ปรุงเป็นยาเขียว ใช้ถอนพิษ ดับพิษทุกชนิด ตำพอกแก้ปวดหลัง

• ยอด มีเบต้าแคโรทีน ซึ่งเป็นสารต้านอนุมูลอิสระอยู่ในปริมาณที่สูง จึงสามารถใช้รักษามะเร็ง

• เมล็ด ใช้บำรุงปอด แก้ท่อน้ำดีอุดตัน และแก้วัณโรค

• ราก ใช้ต้มดื่ม หรือตากแห้ง บดเป็นผงแล้วปั้นขนาด 0.5 กรัม กินครั้งละ 3-5 เมล็ด ก่อนอาหารเช้า-เย็น ขับเสมหะ ดับพิษไข้ แก้เข้าข้อ ปวดตามข้อ ถอนพิษไข้ นอกจากนี้ หากนำส่วนของรากแช่น้ำแล้วใช้น้ำสระผม จะช่วยแก้ผมร่วง และฆ่าเหาได้

ที่มา : สงัด ดวงแก้ว. (2557). ฟักข้าว. ผลิใบ. ฉบับที่ 11 ธันวาคม , หน้า 4. และ ฟักข้าว พืชพื้นบ้าน ช่วยต้านมะเร็งชั้นยอด. (2557). ออนไลน์. ค้นข้อมูลเมื่อวันที่ 20 มีนาคม 2557, จาก http://health.kapook.com/view40767.html

– ( 59 Views)