จากการเข้าฟังบรรยายวิชาการ เรื่อง การลงรายการตามมาตรฐาน RDA โดย อาจารย์ นันทพร ธนะกุลบริภัณฑ์ (สำนักบรรณสารสนเทศ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมธิราช) เมื่อวันที่ 6 กันยายน 2556 ที่ผ่านมา โดยสามารถสรุปเนื้อหาการบรรยายได้ดังนี้
มาตรฐาน RDA (Resource Description and Access) เป็นมาตรฐานการลงรายการรูปแบบใหม่ หรือ New Content Standards ที่ได้รับการออกแบบมาเพื่อแทนที่มาตรฐานการลงรายการ AACR2 ซึ่งมีการพัฒนาขึ้นในปี พ.ศ. 2540 โดยความร่วมมือของสมาคมห้องสมุดอเมริกัน สมาคมห้องสมุดแคนาดา และสมาคมวิชาชีพห้องสมุดและสารสนเทศ โดยมี Conceptual models ที่สำคัญที่เกี่ยวข้องกับการลงรายการบรรณานุกรม คือ
- โมเดลการลงรายการบรรณานุกรมข้อมูลที่เรียกว่า Functional Requirements for Bibliographic Records (FRBR) สำหรับรองรับการลงรายการข้อมูลได้ทุกรูปแบบทั้งเอกสารสิ่งพิมพ์ ไฟล์ดิจิทัล และในสังคมดิจิทัล
- โมเดลการลงรายการบรรณานุกรมข้อมูล Functional Requirements of Authority Data (FRAD)
นอกจากนี้การลงรายการบรรณานุกรมของมาตรฐาน RDA ยังสามารถใช้ร่วมกับมาตรฐาน MARCได้ โดยการเพิ่ม Tag การลงรายการให้สอดคล้องกับการสืบค้นข้อมูลผ่านอินเทอร์เน็ต และ RDA data ยังสามารถเข้ารหัสโดยใช้ encoding schema ที่มีอยู่เดิมหรือที่ใช้กับ AACR2 ได้
มาตรฐานการลงรายการสารสนเทศสื่อดิจิทัลตามรูปแบบ RDA มีวัตถุประสงค์เพื่อกำหนดกรอบแนวคิดของการอธิบายรายละเอียดของทรัพยากรและวิธีการจัดการสารสนเทศเพื่อช่วยให้ผู้ใช้ค้นหาข้อมูลได้ตรงตามความต้องการโดยมีหน้าที่หลัก ดังนี้
- การค้นหาข้อมูลที่ผู้ใช้ต้องการ (Find)
การค้นพบ resources ตรงกันกับผลการค้นตาม criteria ของผู้ใช้ - การระบุหรือชี้บอกถึงข้อมูลที่ต้องการ (Identify)
การยืนยันว่า resources ที่พบตรงกับที่ค้นหา โดยสามารถแยกหรือระบุความแตกต่างระหว่าง resources อื่นๆ ที่มีลักษณะคล้ายกันได้ - การคัดเลือกข้อมูลที่ตรงกับความต้องการของผู้ใช้ (Select)
การเลือก resources ที่ผู้ใช้ต้องการ ตรงตามเนื้อหา ประเภท ลักษณะรูปร่าง - การได้รับข้อมูลที่ต้องการ (Obtain)
การรับหรือเข้าถึง item ที่เลือก โดยวิธี ซื้อ ขอยืม ฯลฯ
ข้อสังเกตของ FRBR Model มีดังนี้
- FRBR เป็น set ของความคิดเชิงโครงสร้างที่เป็นพื้นฐานของกฎ/หลักเกณฑ์การลงรายการที่จะพัฒนาในรุ่นต่อๆ ไป
- FRBR ไม่ใช่ Cataloging Rules เหมือน AACR2
- FRBR ไม่ใช่ Data Format เหมือน MARC21
- FRBR ไม่ใช่ Metadata Schema เหมือน Dublin Core Metadata
- FRBR ไม่ใช่ Mark-up Language เหมือน XML
มาตรฐานการลงรายการสารสนเทศดิจิทัล RDA ประกอบด้วยข้อมูล 3 กลุ่ม ได้แก่
กลุ่มที่ 1 ชื่อเรื่อง (title)ประกอบด้วย ชื่อเรื่อง และประเภทหรือลักษณะของทรัพยากรนั้นๆ แบ่งออกเป็น 4 ส่วน ได้แก่ work, expression, manifestation, item โดยมีรายละเอียดการอธิบายลักษณะของกลุ่มที่ 1 นั้น จะมีความสัมพันธ์กับกลุ่มที่ 2 ดังนี้
- work
งานจากความคิดริเริ่ม/สร้างสรรค์ (ideas) ด้วยตนเอง ซึ่ง element ของ work ได้แก่ ชื่อเรื่องของงาน ผู้แต่ง ปีที่สร้างงาน และ identifier - expression
วิธีการสื่อสารถ่ายทอดความคิดริเริ่ม/สร้างสรรค์นั้นๆ ออกมาให้สามารถเข้าใจได้ ในรูปแบบการนำเสนอหนึ่งๆ ซึ่ง element ของ expression ได้แก่ ภาษาของงาน ปีของงาน และรูปแบบการนำเสนอ - manifestation
การบันทึกงานหรือเนื้อหาในประเภทสื่อ/ตัวนำพาเนื้อหา (carrier) ซึ่งบ่งบอกรูปแบบทางกายภาพในรูปแบบต่างๆ ซึ่ง element ของ manifestation ได้แก่ ชื่อผู้จัดพิมพ์ ผู้รับผิดชอบต่างๆ ครั้งที่พิมพ์ สถานที่พิมพ์ ปีที่ตีพิมพ์/เผยแพร่ และรูปลักษณ์ทางกายภาพ - item
physical form และจำนวนของตัวนำพาเนื้อหาทั้งหมดที่บันทึกของงานนั้นๆ ไว้ เช่น บันทึกนวนิยาย 1 เรื่อง ไว้ในหนังสือ 3 เล่มจบ หรือในซีดีรอม 2 แผ่น ซึ่ง element ของ item ได้แก่ จำนวนทั้งหมดของชิ้นงาน จำนวนที่ครองอยู่ (holdings) และสถานที่จัดเก็บ
กลุ่มที่ 2 ชื่อผู้แต่ง (author) ประกอบด้วยชื่อผู้แต่งและองค์กรที่รับผิดชอบในการจัดทำ ได้แก่ person and corporate body และมีความสัมพันธ์กลับกลุ่มที่ 3
กลุ่มที่ 3 หัวเรื่อง (subject) ประกอบด้วย หัวเรื่อง และสถานที่จัดเก็บ ได้แก่ concept, object, event, and place
– ( 819 Views)
