สวทช. เปิดตัว “NPV หนอนเจาะฝักถั่ว” นวัตกรรมชีวภาพปราบหนอนร้ายในถั่วฝักยาว หนุนพืชเศรษฐกิจไทย ส่งเสริมการเกษตรที่ยั่งยืน

 (วันที่ 6 มิถุนายน 2568) ณ อุทยานวิทยาศาสตร์ประเทศไทย อ.คลองหลวง จ.ปทุมธานี: ศูนย์พันธุวิศวกรรมและเทคโนโลยีชีวภาพแห่งชาติ (ไบโอเทค) สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) จัดกิจกรรม NSTDA x Press Interviews กิจกรรมพิเศษเพื่อให้นักวิจัยได้พบปะพูดคุยกับสื่อมวลชนในประเด็น: การค้นพบไวรัส NPV ใหม่ที่ช่วยแก้ไขปัญหาหนอนเจาะฝักถั่วในพืชตะกูลถั่ว โดยไบโอเทค สวทช. ได้พัฒนานวัตกรรมชีวภาพชนิดใหม่คือ ไวรัส เอ็นพีวี (NPV) เพื่อใช้ในการปราบ “หนอนเจาะฝักถั่ว หรือหนอนเจาะฝักลายจุด” ซึ่งเป็นศัตรูพืชสำคัญที่สร้างความเสียหายอย่างมากต่อพืชตระกูลถั่ว โดยเฉพาะถั่วฝักยาวซึ่งเป็นพืชเศรษฐกิจที่สำคัญของประเทศไทย จุดเด่นของ NPV ชนิดใหม่นี้คือ มีความปลอดภัยสูง มีความเฉพาะเจาะจงต่อแมลงเป้าหมาย (หนอนเจาะฝักถั่ว) ทำให้ปลอดภัยต่อมนุษย์ สัตว์ พืช และสิ่งแวดล้อม ไม่ทิ้งสารเคมีตกค้างในผลผลิต เป็นทางเลือกที่คุ้มค่าและยั่งยืนกว่าการใช้สารเคมี ลดปัญหาการดื้อยา ลดต้นทุนการผลิต ทำให้เกษตรกรมีรายได้ที่มั่นคง รวมถึงยังควบคุมศัตรูพืชได้อย่างมีประสิทธิภาพ และหนุนพืชเศรษฐกิจให้เติบโตอย่างยั่งยืน นับเป็นนวัตกรรมการพัฒนาสารชีวภัณฑ์เพื่อตอบโจทย์ความต้องการของภาคเกษตรกรรมไทย สอดคล้องกับนโยบายรัฐบาลที่มุ่งส่งเสริมการลดการใช้สารเคมีและหันมาใช้ชีวภัณฑ์ในการป้องกันกำจัดศัตรูพืชมากขึ้น

นายสัมฤทธิ์ เกียววงษ์ นักวิชาการอาวุโส ทีมวิจัยเทคโนโลยีการควบคุมทางชีวภาพ (ABCT) ไบโอเทค สวทช. ให้ข้อมูลว่า ถั่วฝักยาวถือเป็นพืชเศรษฐกิจสำคัญของประเทศไทย และคนไทยนิยมบริโภคมากเป็นอันดับ 3 แต่การปลูกถั่วฝักยาวกลับเผชิญปัญหาใหญ่จาก “หนอนเจาะฝักถั่ว” ซึ่งเป็นศัตรูพืชที่สร้างความเสียหายอย่างมากต่อผลผลิต หนอนเจาะฝักถั่วจะกัดกินดอกและเมล็ดในฝัก ทำให้ผลผลิตลดลงถึง 20-25% ซึ่งส่งผลกระทบโดยตรงต่อรายได้ของเกษตรกร เพื่อแก้ปัญหานี้ เกษตรกรส่วนใหญ่มักใช้สารเคมีกำจัดแมลง แต่การใช้สารเคมีนี้นำมาซึ่งปัญหาอื่น ๆ อีกมากมาย เช่น แมลงศัตรูพืชดื้อยา นอกจากนี้ ยังมีสารพิษตกค้างในผลผลิตซึ่งเป็นอันตรายต่อผู้บริโภค ปัญหาสารพิษตกค้างในถั่วฝักยาวได้รับการยืนยันจากข้อมูลของ ThaiPan (เครือข่ายเตือนภัยสารเคมีกำจัดศัตรูพืช) ในปี 2559 พบว่า ถั่วฝักยาวมีสารพิษตกค้างสูงเป็นอันดับ 3 หรือพบมากถึง 66.7% ของตัวอย่างที่สุ่มตรวจ ปัญหานี้จึงเป็นสิ่งที่ต้องแก้ไขอย่างเร่งด่วน เพื่อให้เกษตรกรสามารถเพาะปลูกถั่วฝักยาวได้อย่างยั่งยืน และที่สำคัญคือเพื่อให้ผู้บริโภคได้รับประทานผลผลิตที่ปลอดภัย

จากปัญหาหนอนเจาะฝักถั่วที่เป็นภัยคุกคามสำคัญต่อผลผลิตถั่วฝักยาว ทีมวิจัยเทคโนโลยีการควบคุมทางชีวภาพ (ABCT) ไบโอเทค สวทช. ได้พัฒนานวัตกรรมชีวภาพชื่อว่า “NPV หนอนเจาะฝักถั่ว” (MaviMNPV, Maruca vitrata multi-nucleopolyhedrovirus) ซึ่งเป็นจุลินทรีย์ธรรมชาติที่มีประสิทธิภาพสูงในการควบคุมศัตรูพืชอย่างหนอนเจาะฝักถั่วหรือหนอนเจาะฝักลายจุด โดยมีกลไกการทำงานและความปลอดภัยคือ NPV หนอนเจาะฝักถั่วเป็นไวรัสที่ก่อโรคในแมลงศัตรูพืชโดยเฉพาะ และมีความจำเพาะเจาะจงกับหนอนเจาะฝักถั่ว (Bean pod borer) หรือหนอนเจาะฝักลายจุด (Spotted pod borer) เท่านั้น ทำให้มั่นใจได้ว่า ไม่เป็นอันตรายต่อคน สัตว์ และสิ่งแวดล้อม เมื่อหนอนเจาะฝักถั่วกินไวรัส NPV นี้เข้าไป จะแสดงอาการติดเชื้อภายใน 3-4 วัน โดยหนอนจะกินอาหารน้อยลง เคลื่อนไหวช้าลง ลำตัวจะเปลี่ยนเป็นสีชมพูเข้ม และสุดท้ายจะตายลงในที่สุด

ด้าน ดร.เกรียงไกร โมสาลียานนท์ นักวิจัยไบโอเทค และผู้แทนผู้อำนวยการกลุ่มวิจัยเทคโนโลยีชีวภาพพืชและการจัดการแบบบูรณาการ ไบโอเทค สวทช. กล่าวเสริมว่า ภาคการเกษตรไทยกำลังเผชิญกับความท้าทายจากศัตรูพืช ซึ่งส่งผลกระทบต่อผลผลิตและรายได้ของเกษตรกรโดยตรง การพึ่งพาสารเคมีในการกำจัดศัตรูพืชนั้น แม้จะแก้ปัญหาเฉพาะหน้าได้ แต่กลับสร้างผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและสุขภาพของผู้บริโภคในระยะยาว ด้วยเหตุนี้ เทคโนโลยีการควบคุมทางชีวภาพจึงมีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งในการสร้างความยั่งยืนให้ทั้งภาคการเกษตรและสิ่งแวดล้อม การค้นพบ NPV หนอนเจาะฝักถั่วถือเป็นก้าวสำคัญที่ตอกย้ำว่าเทคโนโลยีชีวภาพสามารถแก้ไขปัญหาการเกษตรได้อย่างมีประสิทธิภาพและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ดร.เกรียงไกร เน้นย้ำว่า “การควบคุมทางชีวภาพไม่ใช่เพียงแค่ทางเลือก แต่คือหนทางสู่การเกษตรที่ปลอดภัยและยั่งยืน สวทช. มุ่งมั่นที่จะวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีชีวภาพเพื่อเป็นทางออกที่ยั่งยืนให้กับเกษตรกรไทยต่อไป”

ทั้งนี้ ไบโอเทค-สวทช. โดยโรงงานต้นแบบผลิตไวรัสเอ็นพีวีเพื่อควบคุมแมลงศัตรูพืช ซึ่งเป็นโรงงานต้นแบบผลิตไวรัส NPV ในระดับกึ่งอุตสาหกรรม ได้พัฒนาและผลิตไวรัส NPV จำเพาะกับหนอน มาแล้ว 3 ชนิด ได้แก่ NPV หนอนกระทู้หอม NPV หนอนกระทู้ผัก และ NPV หนอนเจาะสมอฝ้าย โดยผลิตภัณฑ์ดังกล่าวได้ผ่านการทดสอบประสิทธิภาพและการทดลองตลาดร่วมกับภาคเอกชน และเป็นผลิตภัณฑ์จากผลงานวิจัยที่มีจำหน่ายในเชิงพาณิชย์ และล่าสุดคือ NPV หนอนเจาะฝักถั่ว จะเป็นผลิตภัณฑ์ลำดับที่ 4 ของโรงงานต้นแบบฯ เพื่อป้องกันและกำจัดหนอนเจาะฝักถั่ว ซึ่งเป็นแมลงศัตรูพืชสำคัญของพืชตระกูลถั่วในประเทศไทย โอกาสดีสำหรับเกษตรกรผู้ปลูกถั่วฝักยาว ขณะนี้ไบโอเทคอยู่ระหว่างเปิดรับเกษตรกรผู้ปลูกถั่วฝักยาวที่สนใจเข้าร่วมทำแปลงทดสอบการใช้สารชีวภัณฑ์ NPV หนอนเจาะฝักถั่ว เพื่อร่วมเป็นส่วนหนึ่งในการยกระดับการผลิตถั่วฝักยาวให้ปลอดภัยและยั่งยืน หากสนใจเข้าร่วมสามารถสอบถามรายละเอียดได้ที่โรงงานต้นแบบฯ โทรศัพท์ 0 2564 7000 ต่อ 3781 หรือฝ่ายพัฒนาธุรกิจเทคโนโลยีชีวภาพ ไบโอเทค โทรศัพท์ 0 2564 7000 ต่อ 3310