การดำเนินงาน NSTDA Agenda ตามแผนกลยุทธ์ สวทช. ฉบับ 7 (พ.ศ. 2565-2570) หัวข้อ Sustainable Food & Ingredients ที่เน้นการพัฒนาอาหารและ Ingredients บนฐานความยั่งยืนในทุกมิติ (ความมั่นคง ความปลอดภัย โภชนาการ และการผลิตสีเขียว) โดย Functional food เป็นหนึ่งใน Core technology ของ Agenda Sustainable Food & Ingredients

จากการสืบค้นข้อมูลจากฐานข้อมูล Scopus สำหรับเรื่อง Functional food (คำค้นจากทุกเขตข้อมูล ด้วยคำค้น “functional food” และเลือก keyword คือ Metabolism, Fermentation, Probiotic Agent, Dietary Supplements, Proteins, Protein Expression, Fatty Acids, Diet Supplementation, Peptides, Bioactive Compounds, Nutritional Value, Enzymes และ Prebiotics ผลงานทั้งหมดในฐานข้อมูล Scopus วันที่ 29 มิถุนายน 2565) พบจำนวนบทความทางวิชาการความเชี่ยวชาญทางด้าน Functional food เฉพาะของประเทศไทยจำนวน 972 รายการ โดย 5 อันดับหน่วยงาน/สถาบันที่มีผลงานตีพิมพ์บทความวิจัยสูงสุด ได้แก่ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 181 รายการ รองลงมา คือ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ 162 รายการ มหาวิทยาลัยมหิดล 153 รายการ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย 119 รายการ และ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ 110 รายการนอกจากข้อมูลบทความวิจัยแล้ว Functional food ยังมีข้อมูลประเภทผลิตภัณฑ์จากฐานข้อมูล Mintel

Mintel คือ ระบบฐานข้อมูลด้านการตลาดเชิงกลยุทธ์ในธุรกิจและอุตสาหกรรมของสินค้าอุปโภคบริโภคในกลุ่มสินค้าอาหาร เครื่องดื่ม สินค้าเพื่อสุขภาพ เครื่องสำอางและของใช้ส่วนตัว ซึ่งครอบคลุมแนวโน้มตลาดทั่วโลกทั้งในปัจจุบันและคาดการณ์อนาคต มีบทวิเคราะห์ความต้องการของผู้บริโภค พฤติกรรมการบริโภคใหม่ๆ พร้อมด้วยข้อมูลเชิงสถิติ แนวโน้มการพัฒนาผลิตภัณฑ์ใหม่ และนวัตกรรมจากทั่วโลก รวมทั้งข้อมูลของส่วนผสม (Ingredient) ที่มีการประยุกต์ใช้ในผลิตภัณฑ์ บรรจุภัณฑ์ และโภชนาการ โดยมีทีมนักวิเคราะห์ที่มีประสบการณ์และมีความเชี่ยวชาญของ Mintel จากทั่วโลก วิเคราะห์ข้อมูลและจัดทำรายงาน โดย สวทช. บอกรับและให้บริการครบทั้ง 3 แพลตฟอร์ม คือ Food & Drink (MFD), Beauty & Personal Care (BPC) และ Household & Personal Care (HPC)

ภาพที่ 1 เว็บไซต์ฐานข้อมูล Mintel:www.mintel.com

ภาพที่ 2 ตัวอย่างข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับ Functional food

• โควิด-19 ได้เร่งความสนใจของผู้บริโภคในผลิตภัณฑ์สร้างภูมิคุ้มกันและปกป้อง ดังนั้นแบรนด์ต่างๆ จึงพัฒนาอาหารและเครื่องดื่มที่มีประโยชน์ซึ่งช่วยดูแลสุขภาพร่างกายและช่วยป้องกันไวรัสและโรคต่าง ๆ
• Wellbeing Driver ผู้บริโภคมองหาแบรนด์ต่างๆ เพื่อหาวิธีปรับปรุงสุขภาพร่างกายและจิตใจ ซึ่งจะทำให้ตลาดอาหารและเครื่องดื่มที่ใช้งานได้จริงเติบโตอย่างรวดเร็ว
• ผู้บริโภคเชื่อมโยงและใส่ใจในทุกด้านของความเป็นอยู่ที่ดีในการทำงานร่วมกัน

ภาพที่ 3 ตัวอย่างข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับ Functional food

• Ingredient watch: โพสต์ไบโอติก โพสต์ไบโอติกร่วมกับพรีไบโอติกและโปรไบโอติกเป็นส่วนผสมที่มีประโยชน์ซึ่งสามารถบำรุงสุขภาพผ่านทางลำไส้ได้ โพสต์ไบโอติกสามารถเพิ่มประโยชน์ต่อสุขภาพให้กับอาหารที่มีประโยชน์ใช้สอยแวดล้อมและอาหารเสริม ซึ่งโปรไบโอติกอาจต่อสู้ดิ้นรนเพื่อเอาชีวิตรอด
• Ingredient watch: เมล็ดพืชเป็นฮีโร่จากพืช นวัตกรรมที่เกี่ยวกับเมล็ดอะโวคาโดอัพไซเคิลและเมล็ดอินทผลัมเป็นแรงบันดาลใจให้เมล็ดและเมล็ดที่อุดมด้วยสารต้านอนุมูลอิสระอื่นๆ ถูกแปรรูปเป็นอาหารหรือเครื่องดื่มที่มีประโยชน์ใช้สอยรูปแบบใหม่
• บริษัทปลูกเห็ดนมเสือในร่มโดยใช้เทคโนโลยีการเพาะปลูกที่เป็นเอกสิทธิ์เฉพาะ เพื่อรักษาภูมิคุ้มกันและระบบทางเดินหายใจ
• มิลค์ทิสเซิลสามารถสนับสนุนการส่งมอบผลประโยชน์ในอาหารฟังก์ชั่นเครื่องดื่มและอาหารเสริม สุขภาพลำไส้ สุขภาพตับสุขภาพจิตและความเป็นอยู่ที่ดี
• ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารเพื่อสุขภาพที่ผลิตจากโปรตีนจากแมลง แป้งแมลง และผงโปรตีนจากแมลง ใช้หนอนควาย

ภาพที่ 4 ตัวอย่างข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับ Functional food

อาหารเป็นยา: ผู้บริโภคมองหาอะไร? พัฒนาผลิตภัณฑ์ที่รวมเอาแนวคิดเรื่อง อาหารเป็นยา เพื่อป้องกัน จัดการ หรือย้อนกลับภาวะสุขภาพที่เชื่อมโยงกับการรับประทานอาหาร เน้นส่วนผสมที่มาจากธรรมชาติที่สอดคล้องกับความสนใจของผู้บริโภคในการใช้ชีวิตที่สะอาด

ภาพที่ 5 ตัวอย่างข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับ Functional food

• การอัดรีดที่มีความชื้นสูง: ขั้นตอนในการปรับปรุงเนื้อและเส้นใยของเนื้อสัตว์ที่มีโปรตีนจากพืช บริษัทต่างๆ พยายามใช้กระบวนการต่างๆ เช่น การเกษตรแบบเซลล์เพื่อสร้างเนื้อ สัตว์ปีก และอาหารทะเลขึ้นมาใหม่ การวิจัยและพัฒนาเนื้อสัตว์ในห้องแล็บกำลังก้าวหน้าอย่างรวดเร็ว ตัวอย่างเช่น Unilever, Givaudan, Ingredion และบริษัทอื่นๆ กำลังทำงานร่วมกับ Wageningen University เพื่อพัฒนาสเต็กจากพืช 100% โดยใช้ shear-cell agriculture เพื่อเปลี่ยนโปรตีนจากพืชให้เป็นชั้นๆ เนื้อสัมผัสเป็นเส้นๆ ที่เข้ากับสเต็กได้อย่างใกล้ชิด (บริษัทในบาร์เซโลนาใช้ถั่ว สาหร่าย และน้ำบีทรูท เพื่อสร้างสเต็กปลอม จากนั้นจึงพิมพ์ 3 มิติเมื่อเส้นใยถูกอัดรีดเพื่อเลียนแบบเนื้อสัมผัสของเนื้อที่หั่นจริงแล้ว)
• กระบวนการอัดรีดที่มีความชื้นสูงของโปรตีนจากพืชเป็นกุญแจสำคัญในการพัฒนาสารทดแทนเนื้อสัตว์ด้วยโครงสร้างเส้นใยที่เด่นชัด เนื้อสัมผัสของเนื้อ และรูปลักษณ์

ภาพที่ 6 ตัวอย่างข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับ Functional food

• วิตามินรวมที่ปรับแต่งได้ตามการสมัครสมาชิก ซึ่งพิมพ์ 3 มิติลงในกัมมี่ที่เป็นมิตรกับมังสวิรัติ ผู้บริโภคสามารถเลือกสารอาหารรองและสารสกัดจากสมุนไพรต่างๆ มากมาย หรือเลือกจากสารอาหารที่เตรียมไว้ล่วงหน้า (เช่น ก่อนคลอด พลังงาน การนอนหลับ และการผ่อนคลาย)
• เครื่องพิมพ์ผลไม้ 3 มิติ Dovetailed ซึ่งเป็นบริษัทในสหราชอาณาจักรได้พัฒนากระบวนการที่ช่วยให้ผู้ใช้สร้างผลไม้ที่พิมพ์ 3 มิติโดยใช้น้ำผลไม้บด โซเดียมอัลจิเนต และแคลเซียมคลอไรด์
• Upprinting Food สตาร์ทอัพชาวดัตช์ใช้การพิมพ์ 3 มิติเพื่อเปลี่ยนผลไม้ ผัก และขนมปังที่ไม่ต้องการให้เป็นน้ำซุปข้น สิ่งเหล่านี้ถูกพิมพ์ลงในขนมประเภทบิสกิตที่สวยงาม ซึ่งเสิร์ฟในร้านอาหารระดับมิชลินสตาร์ เช่น The Alchemist ในโคเปนเฮเกน
• เนื้อปลอมจากการพิมพ์ 3 มิติ นิยามใหม่ของเนื้อสัตว์ เนื้อปลาแซลมอนจากพืชที่พิมพ์ 3 มิติซึ่งเลียนแบบปลาจริง ลบปรอทและสารพิษ