FAB LAB โรงประลองฯ ปั้น “นวัตกร” ยุค 4.0

การขับเคลื่อนประเทศไทยตามโมเดล “ไทยแลนด์ 4.0” จำเป็นต้องปรับโครงสร้างเศรษฐกิจแบบใหม่ ที่ต้องอาศัยการเติมเต็มด้วยวิทยาการความคิดสร้างสรรค์ นวัตกรรม วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีการวิจัยและพัฒนา ซึ่งหนึ่งในกลยุทธ์สำคัญในการขับเคลื่อนประเทศบนฐานนวัตกรรม คือ “วิทย์สร้างคน” หรือ Career for the Future Academy เป็น นโยบายในการสร้างและพัฒนากำลังคนทุกช่วงวัยให้พร้อมเข้าสู่ศตวรรษที่ 21 ให้มีทักษะและสมรรถนะสูง ด้าน STEM Based Education สามารถพัฒนาต่อยอดกำลังคนในตลาดแรงงานให้มีศักยภาพสูงสอดคล้องอาชีพในอนาคต รวมทั้งการพัฒนากำลังคน สำหรับอุตสาหกรรมเชิงนวัตกรรม เพื่อสนับสนุนความต้องการแรงงานด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและนวัตกรรม ในอนาคต

ถือเป็นการคิกออฟ (Kick off) การ “สร้างคน” ที่ครอบคลุมและรอบด้าน เมื่อ ดร.อ้อมใจ ไทรเมฆ ผู้ช่วยผู้อำนวยการ สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) หน่วยงานภายใต้กระทรวงวิทยายาศาสตร์และเทคโนโลยี (วท.) ได้จัดกิจกรรม “การอบรม Fabrication Lab ทางเทคนิคสำหรับมหาวิทยาลัยพี่เลี้ยง” พร้อมด้วย นางสาวพิรดา เตชะวิจิตร์ นักวิเคราะห์นโยบาย สำนักงานคณะกรรมการนโยบายวิทยาศาสตร์เทคโนโลยีและนวัตกรรมแห่งชาติ (สวทน.) โดยมีอาจารย์ในเครือข่ายมหาวิทยาลัยพี่เลี้ยง 10 แห่งทั่วประเทศกว่า 30 คน เข้าร่วมการอบรมเพื่อเตรียมความพร้อมทางเทคนิคเพื่อสร้าง Fabrication Lab ในอนาคตอันใกล้

งานนี้เจ้าของพื้นที่ นายวิทยา อรุณแสงฉาน ผู้อำนวยการจุฬาภรณราชวิทยาลัย ชลบุรี ให้การต้อนรับอย่างอบอุ่นและเป็นกันเอง ณ ที่ห้องแหล่งเรียนรู้วิทยาศาสตร์ (STEM LAB) อาคารวิทยาศาสตร์ 1 โรงเรียนจุฬาภรณราชวิทยาลัย ชลบุรี มีการให้ความรู้เชิงวิศวกรรมทั้งทฤษฎีและปฏิบัติ 3 วันเต็ม (3-6 สิงหาคม) หวังครูพี่เลี้ยงดึง “วิศวกร” ประจำสถานศึกษา 150 แห่งทั่วประเทศ นำองค์ความรู้ด้านวิศวกรรม ผสมผสานความรู้วิทยาศาสตร์ในสถานศึกษา ในรูปแบบ “โรงประลองต้นแบบทางวิศวกรรม” หรือ ห้องเรียนเชิงวิทยาศาสตร์และวิศวกรรม บ่มเพาะทักษะวิศวกรรมให้เยาวชนไทยเรียนรู้วิทยาศาสตร์ผ่านการทดลองเชิงวิศวกรรม สร้างแรงบันดาลใจ สู่สายอาชีพ “นวัตกร” กำลังสำคัญที่จะช่วยขับเคลื่อนอุตสาหกรรมไทย ยุค 4.0

ดร.อ้อมใจ ไทรเมฆ ผู้ช่วยผู้อำนวยการ สวทช. (สายงานพัฒนากำลังคนด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี) กล่าวเปิด “การอบรม Fabrication Lab ทางเทคนิค สำหรับมหาวิทยาลัยพี่เลี้ยง” ภายใต้โครงการโรงประลองต้นแบบทางวิศวกรรม (Fabrication Lab) เพื่อพัฒนาทักษะความเป็นนวัตกรให้แก่เด็กและเยาวชนไทย หรือโครงการแฟ้บแล็บ (FAB LAB) ว่า เป็นโครงการตามนโยบายวิทย์สร้างคนของกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีที่ได้รับงบประมาณ Big Rock จากรัฐบาล มีเป้าหมายการพัฒนากำลังคนด้าน STEM โดยสร้างพื้นฐานให้เยาวชนในช่วงชั้นมัธยมศึกษาและอาชีวศึกษาให้มีทักษะด้านวิศวกรรม มีความคิดสร้างสรรค์ สามารถนำความรู้มาทดลอง สร้างนวัตกรรมได้ และสร้างเส้นทางอาชีพสู่วิศวกรวิจัย วิศวกรออกแบบ และนวัตกรต่อไปในอนาคต โดยได้รับความร่วมมือจาก สำนักงานคณะกรรมการนโยบายวิทยาศาสตร์เทคโนโลยีและนวัตกรรมแห่งชาติ (สวทน.) และมหาวิทยาลัยพี่เลี้ยง 10 แห่ง ได้แก่ 1. มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลกรุงเทพ 2. มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา 3. มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี 4. มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี 5. สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง 6. มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าพระนครเหนือ 7. มหาวิทยาลัยบูรพา 8. มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 9. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และ 10. มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์

ผู้ช่วยผู้อำนวยการ สวทช. กล่าวต่อว่า สำหรับกลุ่มเป้าหมายเชิงปริมาณในโครงการแฟ้บแล็บ (FAB LAB) ตั้งเป้าให้เด็กและเยาวชนในระดับมัธยมศึกษาและอาชีวศึกษา ที่มีความสนใจในวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีและมีทักษะวิศวกรรมไม่ต่ำกว่า 15,000 คน ครูไม่ต่ำกว่า 800-1,000 คนเข้าร่วมกิจกรรม โดยมีสถานศึกษาและแหล่งเรียนรู้ เข้าร่วมในโครงการไม่ต่ำกว่า 150 แห่งในทุกภูมิภาค นอกจากนั้นแล้วในเชิงคุณภาพได้กำหนดให้มีการพัฒนาชิ้นงานหรือโครงงานไม่ต่ำกว่า 150 ชิ้นงานที่ใช้ได้จริง และ 300 ชิ้นงานสามารถส่งเข้าประกวดในระดับภูมิภาค ประเทศและนานาชาติ สามารถสร้างผลลัพธ์ให้เยาวชนเรียนต่อด้านวิศวกรรมศาสตร์ไม่ต่ำกว่าร้อยละ 50 ของเยาวชนที่เข้าร่วมโครงการ ซึ่งจะเป็นการส่งเสริมนโยบายการสร้างนวัตกรของรัฐบาล เพื่อสร้างกำลังคนในการพัฒนาภาคอุตสาหกรรมไทยอย่างมั่นคงและยั่งยืน

นางสาวพิรดา เตชะวิจิตร์ นักวิเคราะห์นโยบาย สวทน. เปิดเผยว่า เดิมที สวทน. ร่วมกับ Space box ในการถอดแบบห้องปฏิบัติการเพื่อการเรียนรู้จาก Space box เพื่อสร้างห้องเรียนรู้ด้านวิทยาศาสตร์และวิศวกรรม หรือ STEM LAB ซึ่งในปี 2560 ที่ผ่านมาเริ่มต้นสร้าง STEM LAB ต้นแบบ จำนวน 2 แห่ง ภายในโรงเรียนจุฬาภรณราชวิทยาลัย ชลบุรี และ จุฬาภรณราชวิทยาลัย ปทุมธานี จากนั้นในปี 2561 สวทช. ได้มีโครงการโรงประลองต้นแบบทางวิศวกรรม (Fabrication Lab) ที่จะขยายผลไปยังสถานศึกษาและแหล่งเรียนรู้ 150 แห่ง ภายใต้โครงการ Big Rock เพื่อทำให้การเรียนรู้ในรูปแบบ STEM LAB กระจายไปสู่สถานศึกษาทั่วประเทศ เนื่องจากตลอด 1 ปีที่ผ่านมาการเรียนรู้แบบ STEM LAB ที่จุฬาภรณราชวิทยาลัย ชลบุรี เกิดผลสำเร็จอย่างมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งเหล่าเยาวชนได้พัฒนาโครงงานวิทยาศาสตร์ของตัวเอง โดยต่อยอดเป็นนวัตกรรมต่างๆ ทั้งผลงนต้นแบบและผลงานใช้ได้จริง อาทิ หุ่นยนต์ทำความสะอาด เครื่องตรวจหาเส้นเลือดดำ เป็นต้น ถือเป็นความสำเร็จด้านการศึกษาที่ควรขยายโอกาสไปสู่ทุกภูมิภาคทั่วประเทศ

ด้าน นายศุภวัฒน์ ชูวารี อาจารย์พิเศษ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลกรุงเทพ ตัวแทนอาจารย์มหาวิทยาลัยพี่เลี้ยง กล่าวว่า ปัจจุบันการเรียนการสอนแต่ละสาขาเปิดกว้างมากขึ้น แต่หากเทียบสัดส่วนบัณฑิตที่จบ 1,000 คนนั้นจะมีเพียง 10 เปอร์เซ็นต์ ที่เรียนสายวิศวกรรมกรรมเพื่อผลิตนวัตกรรม หรือไม่เกิน 100 คนเท่านั้น ซึ่งอาจจะยังไม่เพียงพอต่อการขับเคลื่อนประเทศไทยในยุคไทยแลนด์ 4.0 ที่ต้องขับเคลื่อนด้วยวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและนวัตกรรมเป็นสำคัญ ดังนั้นโครงการโรงประลองต้นแบบทางวิศวกรรม (Fabrication Lab) น่าจะเป็นรากฐานที่ดีในการพัฒนาทักษะความเป็นนวัตกรให้แก่เด็กและเยาวชน เพื่อยกระดับความรู้วิทยาศาสตร์สู่การลงมือทำในเชิงวิสวกรรมให้อยู่ในทักษะของเยาวชนไทย ทั้งนี้อาจารย์มหาวิทยาลัยพี่เลี้ยงในโครงการแฟ้บแล็บ (FAB LAB) เปรียบเสมือนรุ่นพี่ซี่งเยาวชนโดยเฉพาะมัธยมปลายและสถานศึกษาต่างๆ ถือเป็นจุดหัวเลี้ยวหัวต่อที่พวกเขาจะค้นหาตัวเองว่าชอบอะไร ไม่ว่าจะไปสายวิทยาศาสตร์ สายวิศวกร หรือสายช่าง ซึ่งโครงการดังกล่าว เป็นการผนวกองค์ความรู้ด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และวิศวกรรม ซึ่งอาจจะเป็นอีกช่องทางให้เยาวชนไทยมีมุมมอง แนวความคิด ตลอดจนช่วยเพิ่มทักษะการวิเคราะห์การทำงานด้านวิศวกรรม เพื่อผลิตชิ้นงานหรือนวัตกรรมได้ด้วยตัวเอง

นายศุภวัฒน์ กล่าวด้วยว่า โครงการดังกล่าวปัจจัยสำคัญ อยู่ที่การส่งเสริมทักษะทางด้านวิศวกรรมให้กับเยาวชนไทย โดยเฉพาะการยกระดับทักษะและองค์ความรู้ของวิศวกรในสถานศึกษาซึ่งมีส่วนสำคัญอย่างมากในการช่วยให้ห้องเรียนในสถานศึกษาและแหล่งเรียนรู้ที่มีองค์ความรู้ด้านวิทยาศาสตร์พื้นฐานอยู่แล้ว ได้ผนวกเอาองค์ความรู้เรื่องโครงสร้างและการออกแบบเชิงวิศวกรรมเข้าไปช่วยเปิดโลกทัศน์ให้เยาวชนได้เรียนรู้กว้างขึ้น อย่างไรก็ตามเชื่อว่าโครงการนี้ไม่ได้มุ่งหวังให้เยาวชนเป็นวิศวกรทั้งหมด แต่เป็นการบ่มเพาะและสร้างโอกาสในการเรียนรู้ด้านวิศวกรรมเพื่อเติมเต็มให้กับเยาวชนไทย นำองค์ความรู้ไปต่อยอดในการเรียนระดับมหาวิทยาลัยและไปสู่เส้นทางอาชีพนวัตกรในอนาคต

ถือเป็นความร่วมมือของทุกภาคส่วน ที่ต้องการวางรากฐานด้านการสร้างนวัตกร เพื่อสร้างให้ประเทศไทยสามารถขับเคลื่อนประเทศบนฐานนวัตกรรม ลดการพึ่งพิงนวัตกรรมจากต่างประเทศ หันมาสร้างนวัตกรรมที่ผลิตจากฝีมือนักนวัตกรคนไทยที่จะพัฒนาอุตสาหกรรยุค 4.0 ให้ประเทศไทย มีขีดความสามารถในการแข่งขันด้านเศรษฐกิจกับนานาประเทศได้อย่างมั่นคง มั่งคั่ง และยั่งยืน

เรียบเรียงโดย อาทิตย์ ลมูลปลั่ง ฝ่ายประชาสัมพันธ์ สวทช.
ภาพโดย พิธาน ตั้งอิทธิโภไคย ฝ่ายสื่อวิทยาศาสตร์, งานสื่อยุคใหม่